7 năm trước

Cộng đồng mẫu hệ lớn nhất thế giới - nơi đàn bà làm chủ, đàn ông là khách

Người Minangkabau hiện là cộng đồng mẫu hệ lớn nhất thế giới, nơi phụ nữ nắm quyền trong gia đình, con cái theo họ mẹ còn đàn ông phải ở rể.

Cư ngụ trên cao nguyên Đông Sumatra, Indonesia, tộc Minangkabau (hay Minang) là cộng đồng mẫu hệ lớn nhất thế giới hiện nay. Truyền thuyết kể lại rằng, khoảng giữa thế kỷ 12, nhà vua Maharajo Dirajo, người thành lập Vương quốc Koto Batu qua đời, để lại ba con trai ở tuổi sơ sinh cùng ba người vợ. Người vợ cả Puti Indo Jalito, giành quyền nuôi cả ba đứa trẻ và cai trị vương quốc. Đó là nguồn gốc của chế độ mẫu hệ của người Minangkabau.

Người Minangkabau có cấu trúc xã hội độc đáo và phức tạp, trong đó các tài sản do tổ tiên để lại như ruộng vườn và nhà cửa sẽ do con gái thừa kế. Các con lấy họ mẹ, người chồng được xem như "khách" trong ngôi nhà của vợ.

Người vùng Minang có truyền thống duy linh, tôn thờ các yếu tố tự nhiên, cho tới khi Hindu và Phật giáo được truyền bá tới đây. Văn hoá của họ dựa vào adat, một hệ thống các phong tục, niềm tin và luật lệ có nguồn gốc từ thuyết duy linh và Hindu giáo. Pawang, tức các thầy phù thuỷ, thường được người dân nhờ chữa bệnh, dự báo tương lai và kết nối với thế giới tâm linh. Người Minang hiện theo Hồi giáo song vẫn duy trì các adat lâu đời.

Khác với truyền thống đạo Hồi, theo đó cô dâu về nhà chồng sau khi kết hôn, đàn ông Minang phải ở rể tại ngôi nhà của tổ tiên bên vợ. Của hồi môn được nhà gái quy định, dựa trên học thức và nghề nghiệp của chú rể.

Hôn nhân của người Minang là dịp trọng đại và được tổ chức cầu kỳ. Trong ngày cưới, chú rể được "rước" về nhà gái, nơi hôn lễ có tên là nikah được cử hành theo các phong tục Hồi giáo. Chú rể được chào đón bằng điệu nhảy của các vũ công nữ trong tiếng trống gandang tambua và cồng chiêng talempong.

Các thành viên nhà gái diện trang phục truyền thống đẹp nhất và đội các mâm tiền, quà, thức ăn trên đầu trao cho chú rể.

Lễ cưới cũng là dịp phụ nữ Minang thể hiện đặc quyền về xã hội và kinh tế của mình. Thông thường các việc lớn nhỏ trong dòng tộc sẽ do những phụ nữ vai vế nắm quyền quyết định. Với cương vị chủ gia đình và người nắm giữ đất đai, phụ nữ Minang thường đứng ra giải quyết các tranh chấp, khiển trách và giữ vai trò chủ đạo trong các nghi lễ cưới hỏi hay tín ngưỡng. Trong khi đó, đàn ông Minang được kỳ vọng có thu nhập ổn định và chịu trách nhiệm chi phí cho con cái. Nhiều người đàn ông rời khỏi làng đi làm ăn xa, chỉ thỉnh thoảng mới quay về nhà. Họ không có quyền quyết định các vấn đề trong gia đình.

Theo truyền thuyết khi nhà vua của đế chế Majapahit tại Java khởi động chiến tranh chống lại người Minangkabau, Vua Sumatra đề xuất cuộc chọi trâu thay cho thực chiến. Con trâu của Minangkabau giết chết đối thủ từ Majapahit buffalo bằng cách dùng chiếc sừng sắc nhọn đâm thủng bụng đối phương. Cái tên Minangkabau được cho là xuất phát từ Minang, có nghĩa là chiến thắng, còn kabau có nghĩa là trâu nước. Đó là lý do vì sao nóc nhà và mũ đội đầu truyền thống của phụ nữ Minang đều được tạo hình giống cặp sừng trâu.