Đây là ca khúc “độc nhất vô nhị” đã đưa được lời nói thân thương, rất hào sảng mà rất gần gụi của Bác Hồ trong ngày lễ ra mắt quốc dân đồng bào giữa Ba Đình lịch sử: “Tôi nói đồng bào nghe rõ không?” …
Đây là ca khúc “độc nhất vô nhị” đã đưa được lời nói thân thương, rất hào sảng mà rất gần gụi của Bác Hồ trong ngày lễ ra mắt quốc dân đồng bào giữa Ba Đình lịch sử: “Tôi nói đồng bào nghe rõ không?” …
Những năm 60 của thế kỷ trước, nhạc sĩ Bùi Công Kỳ và tôi cùng làm việc ở Đài Tiếng nói Việt nam (TNVN). Ông ở tổ Sân Khấu, tôi ở tổ Âm nhạc. Có nhiều buổi trưa anh em cùng ăn trưa rồi trải chiếc chiếu lên bàn làm việc nằm nghỉ.
Ông bắt tôi nói cho bằng được giọng Bắc, phải uốn lưỡi các từ như: Tr (tre), S (sau), R (rõ)… Nhiều vở kịch hoặc câu chuyện truyền thanh ông dành cho tôi một vai. Dần dà tôi cũng thành thạo và làm ông vừa lòng.
Có lần ông cho xem tờ bìa của bản nhạc “Ba Đình nắng” mà ông tự vẽ, do Ty Thông tin Phú Thọ phát hành năm 1948. Tôi hỏi về bài hát ấy. Ông nói: “Tớ viết rất nhanh, vì đã có lời thơ của Vũ Hoàng Địch rồi (Vũ Hoàng Địch là em trai thi sĩ Hà Nội Vũ Hoàng Chương). Ấy là năm 1947, chúng mình đều công tác ở Phú Thọ. Tớ gần như phổ trọn lời thơ, ít phải thêm bớt. Nhiều người ở Phú Thọ thời đó đều hát được bài này. Mãi đến 10 năm sau (1957) Trần Khánh và Đoàn ca nhạc của Đài TNVN thu thanh và được phổ biến rộng rãi.”
Gió vút lên ngọn cờ trên kỳ đài phơi phới
Gió vút lên đây bao nguồn sống mới dạt dào
Tôi về đây lắng nghe bao tiếng gọi
Của mùa thu cách mạng, mùa vàng sao
Tôi về đây trong nắng nhớ thu nào
Sao vàng mọc,muôn sao vàng tung cánh
Bác Hồ đọc tuyên ngôn độc lập trên quảng trường Ba Đình ngày 2/9/1945
“Ba Đình Nắng” có thể sử dụng dưới hình thức hợp xướng, cũng có thể hát tốp ca, đơn ca nếu không có nhiều người. Có lẽ vì cái “đa dạng” ấy nên rất dễ phổ biến.
Về mặt khúc thức, nhìn vào bản nhạc ta thấy có đến 4 lần thay đổi nhịp (2/4 rồi 3/4), khi 1 dấu thăng, lúc chuyển 2 dấu thăng – để cho phù hợp với giai điệu. Nó thể hiện được sự chứng kiến giờ phút thiêng liêng của dân tộc trong ngày dựng nước mà tự sự mà tâm tình :
Tôi về đây lắng nghe trong gió mùa thơm ngát
Đoàn thiếu nhi đang tưng bừng ca hát vang trời
Tôi về đây lắng nghe trên quảng đường tiến bước
Anh thương binh trong chiều vàng đang hát
Nhìn cờ trên kỳ đài phơi phới…
Anh thầm tin thu thanh bình sẽ hết điêu linh…
Ba mươi sáu phố phường hôm ấy
Là những ngành sóng đỏ sóng cờ
Chói lọi sao vàng cánh xòe trên năm cửa ô.
Đây là một ca khúc “độc nhất vô nhị” đã đưa được lời nói thân thương, rất hào sảng mà rất gần gụi của Bác Hồ trong ngày lễ ra mắt quốc dân đồng bào giữa Ba Đình lịch sử: “Tôi nói đồng bào nghe rõ không?”
Khung cảnh quảng trường Ba Đình ngày 2/9/1945
Câu nói ấy được lồng vào giai điệu với 7 nốt nhạc rất nhuần nhị lại vừa tự nhiên mà nghe thật tình cảm. Câu nói ấy làm xúc động hàng triệu triệu tấm lòng của quân và dân cả nước cách đây 66 năm, dưới ánh nắng Ba Đình lắng nghe lời Tuyên ngôn độc lập. Điều đó càng khẳng định tài năng của một người nhạc sĩ cách mạng.
Bùi Công Kỳ (1919 – 1985) quê gốc ở Nam Định. Chàng trai tuổi Mùi ấy rất chăm học nghề vẽ tranh quảng cáo. Ngay từ ngày đầu của cuộc khởi nghĩa tháng 8 ông đã có bài hát “Hồn Việt Nam”. Ở Thành Nam thời đó không ai là không biết tác giả vừa đàn ghi-ta vừa hát trong Đoàn kịch Anh Vũ.
Sau ngày toàn quốc kháng chiến, ông là Trưởng đoàn văn công 316 dưới sự chỉ đạo trực tiếp của các ông Chu Huy Mân và Song Hào. Sau chiến thắng Điện Biên Phủ Đoàn văn công 316 và đoàn văn công Tổng cục chính trị sáp nhập với nhau. Một loạt bài hát khác của Bùi Công Kỳ cũng ra đời trong dịp này như :Nông dân ơn Đảng ơn Bác Hồ, Tây Bắc mừng chiến thắng, Bài ca biên giớiv.v…. Năm 1955 Nhà xuất bản Xây Dựng đã phát hành tập nhạc “Ba Đình Nắng” của Bùi Công Kỳ gồm 6 bài với lời đề tựa của Nhạc sĩ Văn Cao.
Năm 1956 ông về công tác ở Phòng Văn nghệ Đài TNVN,rất say sưa soạn nhạc cho các vở chèo, vở kịch, là một cộng tác viên có uy tín của các đơn vị biểu diễn. Năm 1970 ông được bổ sung sang Đài Truyền hình Việt Nam, ngay những ngày đầu mới thành lập cho đến khi về hưu.
Nắng Ba Đình đây tia sáng anh linh
Còn ghi lại trên cỏ hoa đang nở
Chiều nay về lòng ta vẫn nhớ
Tiếng Cha già xen lẫn tiếng hoan hô.
Trở lại bài hát “Ba Đình nắng”, ông nói với tôi rằng: “Tớ không được vinh dự có mặt ở vườn hoa Ba Đình như Vũ Hoàng Địch ngày 2/9 năm ấy, nhưng tớ vẫn cứ tưởng tượng ra như mình đang bay trên bầu trời hôm đó. Mình đang cầm bút vẽ, đang cầm máy thu âm, đang cầm máy ảnh… ghi lại được diễn biến và toàn bộ khung cảnh một ngày vui lớn của cả nước.”
Đúng vậy, dù nhạc sĩ Bùi Công Kỳ không có mặt nhưng ông đã thăng hoa trong sáng tác để lại cho đời một “Ba Đình Nắng” bất hủ, mà đến nay nhiều thế hệ người Việt Nam vẫn hát vang.
Họ vẫn coi đây như là bài ca của mùa thu cách mạng, mà không cần biết nó ra đời từ bao giờ. Vinh dự ấy của người nhạc sĩ không phải ai cũng có được. Với Bùi Công Kỳ tôi như thấy ông đang mỉm cười nơi chín suối.
Nhạc sĩ Dân Huyền
Theo Vietnamnet