Phía Tây Thanh Hoá: Chấm than buồn trong những bản làng ma túy

Những bản làng nằm ép mình bên sườn núi tại huyện Mường Lát. Ảnh: T.G

Nỗi đau vùng biên

Qua rất nhiều cung đường hình chữ u kéo dài trong làn mưa giăng, Mường Lát (Thanh Hóa) hiện ra trước mắt chúng tôi với vẻ đẹp nguyên sơ như bức tranh thủy mặc giữa núi rừng. Nhưng trong bức tranh hùng vĩ đó, đẹp đẽ đó, những bản làng nằm ẩn hiện trong sương núi, những ngôi nhà sàn đơn sơ, trống hơ, trống hoác, những đứa trẻ với chiếc áo mỏng, bùn đất lấm lem… tạo thành những “nốt trầm” khiến chúng tôi không khỏi nhói lòng. Mường Lát đẹp, thơ mộng nhưng còn nghèo quá!

Xã Pù Nhi, huyện Mường Lát là một trong những điểm nóng về ma túy, HIV. Xã có 11 thôn bản, 925 hộ, trong đó hộ nghèo chiếm tới 63,2%, đời sống người dân chủ yếu làm nương rẫy, phụ thuộc rất nhiều vào thiên nhiên. Ông Lương Văn Xích, Chủ tịch UBND xã nhớ lại: Trong khoảng 3 năm từ 2008-2010 tại 3 bản: Đông Ban, Na Tao, Hạ Sơn có trên 20 người chết vì AIDS, rất nhiều gia đình cả vợ, con đều bị HIV, chủ yếu là do chồng tiêm chích ma túy lây nhiễm sang. Các đối tượng nghiện tập trung ở độ tuổi 24-30. Xã đã rất tích cực phối hợp với Trung tâm Y tế huyện đến từng gia đình vận động, tuyên truyền nên căn bệnh thế kỷ đã bước đầu giảm dần.

Qua cầu treo, con đường duy nhất vào bản Na Tao, những ngôi nhà sàn quây quần bên nhau nhưng không che được nỗi buồn hiu hắt. Ông Vi Văn Thấm, Trưởng bản trầm ngâm kể: Cả bản có 157 hộ thì có đến 11 đối tượng nghiện chích ma túy, 40 người nhiễm HIV, trong đó có 26 người đang điều trị ARV. Thực tế con số có thể còn cao hơn bởi nhiều người không chịu đi xét nghiệm. Trong khoảng 5 năm trở lại đây đã có 8 người chết vì AIDS.

Theo chân ông trưởng bản, chúng tôi đến thăm gia đình chị Ngân Thị L (SN 1986). Như bao cô gái khác, chị L lấy chồng từ rất sớm và bất hạnh cũng sớm ập xuống đầu chị. Sáu năm trước chồng chị mất vì bệnh hiểm nghèo. Năm 2009, chị gặp một người đàn ông sẵn sàng chia sẻ những bất hạnh cùng mình. Họ đến với nhau và sinh được một người con đặt tên là Hà Văn K. Hạnh phúc mới chớm nở nhưng một lần nữa lại vụt tắt, chồng chị dính vào nghiện ma túy.

Xét nghiệm ở các tuyến y tế cho thấy, hai vợ chồng và con chị L bị nhiễm HIV. Bên triền núi, ngôi nhà nhỏ với những con người bệnh tật lay lắt sống trong cô đơn, mặc cảm và nghèo đói. Kinh tế gia đình phụ thuộc vào 2 sào ruộng nên thiếu ăn triền miên. “Giờ cả nhà lại bị bệnh, không biết tương lai sẽ như thế nào?”, chị L buồn rầu nói.

Mẹ con chị Ngân Thị L (bản Na Tao, xã Pù Nhi, Mường Lát) đang mang trên mình căn bệnh thế kỷ.

Sợ không dám gần chồng

Chị Ngân Thị P (SN 1972), khuôn mặt khắc khổ, già nua hơn rất nhiều so với tuổi, cộng với bệnh tật khiến chị càng trở nên héo hắt. Chị có 4 đứa con, 3 đứa đầu là của đời chồng trước đã chết do bệnh tật. Sau khi đi bước nữa với một người đàn ông cùng bản những tưởng ghép hai mảnh đời khốn khó sẽ nương tựa được khi lúc về già. Nào ngờ năm 2009 chồng chị nghiện, rồi qua đời vì AIDS, để lại chị cùng đứa con trai Vi Văn Q, 6 tuổi với căn bệnh thế kỉ. Tuy đã 6 tuổi nhưng Q còi cọc như bé lên 3. Những vết lở loét đã bắt đầu xuất hiện trên người cháu, khiến sức khỏe giảm sút hẳn, thường xuyên ốm đau. Còn chị P từ lâu sức khỏe đã yếu nhưng là lao động chính, chị vẫn cố gắng gượng ra đồng, lên nương kiếm bát cháo, miếng rau nuôi các con.

“Đã gần 10 năm nay, bản Poọng thiếu đi sức sống của một vùng đất trù phú với núi rừng, sông nước. Những tiếng cười đùa, tiếng vợ gọi chồng, con gọi cha mẹ hạnh phúc bị chìm trong những tiếng thở dài,  ai oán. Nhiều gia đình đang phải gắng gượng sống qua “bão” HIV”, một cán bộ đã chia sẻ như vậy khi chúng tôi vừa đặt chân đến Sài Khao.

Trong căn nhà ven sông, anh Hoàng Thanh Tâm, cán bộ thôn vân vê đôi bàn tay mình, phải một lúc thật lâu anh mới cất lên thành lời khi kể về nỗi đau tận cùng mà người dân bản Poọng (xã Tam Chung, huyện Mường Lát) chịu đựng suốt hơn 10 năm đã qua. Anh nói, nguyên nhân dẫn đến sự chết chóc ở nơi này là vào giữa những năm của thập niên 90, trai làng tứ tán đến các vùng Bá Thước, Cẩm Thủy, Thường Xuân… đến các bãi đào đãi vàng với hy vọng đổi đời. Bẵng đi một thời gian, trai làng trở về quê không những không thực hiện được giấc mơ đổi đời mà còn mang theo mầm mống của căn bệnh quái ác HIV/AIDS, cùng với các tệ nạn xã hội ma túy, mại dâm. Có thời gian nơi đây ma túy được bán một cách công khai, khiến tình hình an ninh trật tự trên địa bàn xáo trộn.

Theo báo cáo của Trung tâm Y tế Mường Lát, từ năm 2000 đến nay đã phát hiện 359 người nhiễm HIV, 200 người chuyển sang AIDS, gần 60 người đã tử vong, hiện đang điều trị uống thuốc ARV cho 160 người. Con số thực tế cao hơn nhiều so với thống kê. Nguyên nhân là do bởi địa bàn rộng, địa hình phức tạp, số đối tượng nguy cơ cao còn tiềm ẩn trong cộng đồng nhiều, số di biến động thường xuyên thay đổi nơi cư trú nên rất khó khăn trong công tác tuyên truyền, quản lý.

Ngọc Hưng
theo GĐ&XH