Đề án di dời giải tỏa dân cư ra khỏi vùng lõi di tích Kinh thành với mục tiêu không chỉ để an dân, bảo tồn di sản mà còn nhằm chỉnh trang đô thị, tạo sản phẩm mới, sức bật mới cho ngành du lịch, dịch vụ.
Mới đây, Văn phòng Chính phủ đã ban hành văn bản số 431/TB-VPCP truyền đạt Thông báo kết luận của Thủ tướng với nội dung tán thành và ủng hộ cao Đề án di dời giải tỏa dân cư trong khu vực I Kinh thành Huế.
Trong giai đoạn 2019-2021, Chính phủ sẽ hỗ trợ Thừa Thiên Huế để thực hiện việc di dời 2.938 hộ dân sống tại khu vực Thượng thành, Eo bầu, hệ thống tuyến phòng lộ bao quanh, hệ thống hộ thành hào tiếp giáp tuyến phòng lộ bao quanh tường thành; tổng kinh phí thực hiện là 1.880 tỷ.
Theo đó, để di dời dân cư ở khu vực lõi Kinh thành, tỉnh Thừa Thiên Huế cần nhắm đến 3 mục tiêu: thứ nhất đó là; đẩy nhanh công tác chỉnh trang đô thị di sản và ổn định cuộc sống cho hơn 2 vạn dân đang sinh sống tại khu vực I di tích; thứ hai: biện pháp tăng cường, đẩy mạnh công tác bảo tồn, phát huy giá trị di tích Cố đô Huế, bảo tồn kho tài nguyên văn hoá đồ sộ, đặc sắc tiêu biểu của văn hoá dân tộc Việt Nam. Và mục tiêu thứ ba; tạo ra các sản phẩm du lịch mới lạ, hấp dẫn phục vụ du khách, tăng thêm các nguồn thu từ bán vé và dịch vụ du lịch, tạo động lực quan trọng thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội của Thừa Thiên Huế và vùng miền Trung.
TS. Phan Thanh Hải, Giám đốc Trung tâm bảo tồn di tích Cố đô Huế khẳng định, "trong các mục tiêu của đề án thì mục tiêu “an dân” và “bảo vệ di sản” được đặt lên hàng đầu. Điều đó cũng thể hiện quyết tâm mạnh mẽ của cố đô Huế trong việc giải quyết mâu thuẩn giữa bảo tồn và phát triển".
Việc một số lượng lớn dân cư sống trong vùng lõi di tích Kinh thành Huế đã gây nên rất nhiều vấn đề, cả về quản lý đô thị và bảo tồn di sản văn hóa. Trước hết, đối với người dân sống trong khu vực này, do sống trong khu vực I di tích đã được công nhận nên họ không được quyền xây dựng nhà cửa và các công trình. Đại đa số dân cư trong khu vực này đều là những hộ dân nghèo khổ, nghề nghiệp không ổn định, cuộc sống hết sức khó khăn.Qua điều tra của cơ quan chức năng, hầu hết người dân đều mong muốn được chuyển đến nơi ở mới có điều kiện sống tốt hơn, nhất là để các thế hệ tương lai có điều kiện phát triển. Về mặt đô thị, hàng ngàn hộ dân dân sống trong vùng lõi Kinh thành này đã khiến cho diện mạo đô thị trở nên nhếch nhác, luộm thuộm, nhiều khu vực như hào hộ thành, hồ Tịnh Tâm, hồ Học Hải… tình trạng ô nhiễm hết sức nghiêm trọng và gần như không thể giải quyết được.
Mặt khác, tình trạng một số lượng lớn dân cư sống ngay trong và trên di tích đã tác động rất lớn đến di tích Kinh thành và những công trình liên quan. Cho đến nay dù nỗ lực hết sức nhưng tỉnh Thừa Thiên Huế mới trùng tu chỉnh trang được một phần phía Nam của Kinh thành, sau khi di dời được hơn 150 hộ dân sống trong khu vực này.
Đã từ lâu, cố đô Huế là vùng đất của di sản, đây là địa phương duy nhất của Việt Nam có đến 5 di sản thuộc về một triều đại được UNESCO vinh danh, bao gồm cả di sản vật thể (quần thể kiến trúc cung đình), di sản phi vật thể (Nhã nhạc), và di sản ký ức (Mộc bản, Châu bản và Thơ văn trên kiến trúc cung đình Huế).
Di sản văn hóa thực sự đã trở thành nguồn lực chính cho sự phát triển và làm thay đổi cả cơ cấu nền kinh tế. Trong vài năm trở lại đây, tổng thu từ ngành kinh tế dịch vụ (dựa chính trên nền tảng khai thác du lịch di sản) đã chiếm từ 53-55% GDP của Thừa Thiên Huế.
Tuy nhiên, những tồn tại và trở lực lớn nhất của sự phát triển cũng bắt nguồn từ di sản quá khứ, trong đó có vấn đề dân cư sống trong vùng lõi của khu di sản mà trọng điểm là khu vực Kinh thành Huế. Nhận thức sâu sắc về điều này, cố đô Huế đã và đang nỗ lực giải quyết mâu thuẩn trên bằng Đề án di dời giải tỏa dân cư ra khỏi vùng lõi di tích Kinh thành với mục tiêu không chỉ để an dân, bảo tồn di sản mà còn nhằm chỉnh trang đô thị, tạo sản phẩm mới, sức bật mới cho ngành du lịch, dịch vụ.
Như vậy, cố đô Huế đã được trao các điều kiện cần để có thể giải được bài toán khó vốn đã tồn tại từ lâu; điều kiện đủ là sự ủng hộ và đồng thuận của cộng đồng nhân dân, nhất là bộ phận dân cư đang sinh sống trong khu vực I di tích Kinh thành, cùng sự vào cuộc quyết liệt của chính quyền địa phương các cấp. Hy vọng, cố đô Huế sẽ thực hiện thành công đề án này như đã từng giải quyết thành công đề án di dời gần 1000 hộ dân cư vạn đò để giải phóng dòng sông Hương và các chi lưu trước đây.
Nhóm PV Miền trung
Theo Báo Đời sống & Tiêu dùng