Việc hàng hóa của Việt Nam đi qua quá nhiều khâu trung gian đã gây ra tình trạng tăng giá đáng kể, đôi khi thậm chí là tăng gấp đôi hoặc gấp ba, khiến giá bán lẻ cuối cùng đến tay người tiêu dùng trở nên quá cao. Điều này đã tác động tiêu cực đến sức mua của người tiêu dùng trong thời gian qua và đây cũng là một trong những vấn đề cần được giải quyết để tăng cường tính cạnh tranh và phát triển bền vững cho nền kinh tế của Việt Nam.
Sự tăng trưởng kinh tế vĩ mô của Việt Nam đã chịu nhiều tác động từ nhiều yếu tố khác nhau. So với cùng kỳ năm trước, CPI các tháng trong năm 2022 đã bắt đầu tăng dần từ tháng 2 và đạt mức cao nhất vào tháng 6, lên đến 3,37%. Tuy nhiên, năm 2023 lại chứng kiến tình hình ngược lại, với CPI các tháng so với cùng kỳ năm trước liên tục giảm từ mức 4,89% vào tháng 1 xuống còn ở mức 2% vào tháng 6/2023.
Ngoài những nguyên nhân chính gây ra biến động của CPI như giá nhà ở và vật liệu xây dựng, giá các sản phẩm thực phẩm và giáo dục, giá điện, một số vấn đề khác cũng ảnh hưởng đến sự biến động của CPI, chẳng hạn như cầu tiêu dùng các sản phẩm chế biến và chế tạo giảm. Hoạt động đầu tư, thương mại và tiêu dùng giảm sút cũng góp phần đẩy mạnh tác động tiêu cực lên nền kinh tế Việt Nam, một nền kinh tế có độ mở rất lớn và tăng trưởng phụ thuộc rất nhiều vào bên ngoài.
Trong những tháng đầu năm nay, nhiều doanh nghiệp tại Việt Nam đã phải thu hẹp sản xuất hoặc cắt giảm quy mô do không có đơn hàng mới hoặc thu hẹp quy mô của đơn hàng đã ký kết. Điều này đã dẫn đến giảm thu nhập cho các công ty và người lao động, và yếu tố này đã kiềm chế tăng giá.
Theo báo cáo của Tổng cục Thống kê, tính chung 6 tháng đầu năm 2023, chỉ số tiêu thụ toàn ngành công nghiệp chế biến, chế tạo giảm 2,2% so với cùng kỳ năm 2022 (cùng kỳ năm 2022 tăng 9,4%). Tỷ lệ tồn kho toàn ngành chế biến, chế tạo bình quân 6 tháng đầu năm 2023 là 83,1% (so với 78% trong 6 tháng đầu năm 2022).
Trên thị trường thế giới, giá dầu và nhiên liệu không tăng mạnh như năm 2022. Do nhu cầu xăng dầu của thế giới không lớn trên cơ sở tăng trưởng kinh tế chậm, và nguồn cung đã tương đối ổn định, giá xăng dầu thế giới không có biến động quá lớn và không ảnh hưởng quá nhiều đến giá sản phẩm tiêu dùng của Việt Nam.
Tuy nhiên, chính sách điều hành giá sản phẩm, đặc biệt là nhiên liệu (xăng dầu, điện...) vẫn chưa tốt. Công tác điều hành giá, đặc biệt là giá xăng dầu, đã có nhiều bất cập từ đầu năm tới nay. Thị trường xăng dầu đã từng thiếu hụt nghiêm trọng trong một khoảng thời gian khá dài, gây ảnh hưởng lớn đến các hoạt động sản xuất và đời sống xã hội. Ngoài ra, trong thời gian gần đây, tình trạng nắng nóng bất thường và công tác quản lý, điều phối điện không tốt đã ảnh hưởng tiêu cực đến nền kinh tế, giá cả và các hoạt động xã hội.
Công tác quản lý, giám sát hoạt động kinh tế của một số tập đoàn, công ty lớn vẫn còn nhiều bất cập, đặc biệt là trong lĩnh vực kinh doanh bất động sản, thị trường tài chính, ngân hàng, và hoạt động bảo hiểm. Điều này đã gây ảnh hưởng tiêu cực đến dòng tiền, tăng trưởng và ổn định kinh tế vĩ mô và thị trường giá cả.
Song, ngành bán lẻ đang có tiềm năng phát triển. Theo Tổng cục Thống kê, bán lẻ trong 5 tháng đầu năm 2023 đã tăng 12,6% so với cùng kỳ năm trước. đây là một con số đáng khích lệ trong bối cảnh còn nhiều khó khăn để khai thác tối đa sức mua của thị trường.
Các chuyên gia kinh tế cho rằng, trong giai đoạn hiện nay, Việt Nam đang phải đối mặt với nhiều thách thức kinh tế, nhưng cũng có nhiều cơ hội để phát triển. Để đạt được tăng trưởng kinh tế bền vững, Việt Nam cần tăng cường công tác quản lý, giám sát các hoạt động kinh tế, đặc biệt là trong lĩnh vực tài chính, bất động sản, ngân hàng và bảo hiểm. Ngoài ra, cần tăng cường đầu tư vào các ngành công nghiệp mới, đổi mới công nghệ và nâng cao năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp.
Việt Nam cũng cần đẩy mạnh các cơ hội phát triển, như bán lẻ và du lịch. Ngoài ra, cần cải thiện công tác quản lý giá sản phẩm, đặc biệt là nhiên liệu, để đảm bảo ổn định giá cả và tránh tình trạng thiếu hụt hàng hóa. Cần xây dựng một môi trường kinh doanh thuận lợi, tạo điều kiện cho doanh nghiệp phát triển và thu hút đầu tư từ nước ngoài.
Nhìn chung, Việt Nam đang phải đối mặt với nhiều thách thức kinh tế, nhưng cũng có nhiều cơ hội để phát triển. Để đạt được tăng trưởng kinh tế bền vững, cần tăng cường công tác quản lý, đẩy mạnh các cơ hội phát triển và tạo môi trường kinh doanh thuận lợi cho doanh nghiệp.
Bảo Anh
Theo Kinh tế và Đồ uống