Tọa đàm về phát triển tài chính bán lẻ: cơ hội thúc đẩy tiêu dùng, phục vụ phát triển kinh tế

Tại buổi tọa đàm, các đại biểu đã cùng nhau thảo luận về thực trạng, tiềm năng và vai trò của tài chính tiêu dùng trong sự phát triển chung của nền kinh tế; Giải thích căn nguyên lãi suất và các lưu ý khi sử dụng dịch vụ tài chính tiêu dùng; Nỗ lực để mở rộng thị trường tài chính tiêu dùng một cách toàn diện và giải pháp phát triển;…

Ông Lê Trọng Minh - TBT Báo Đầu tư phát biểu khai mạc 

Trong phần trình bày tham luận, các chuyên gia, diễn giả đã cung cấp những số liệu, hiện trạng, cũng như khung pháp lý liên quan tới thị trường tài chính bán lẻ Việt Nam. Nhiều ý kiến đánh giá vai trò lớn của tài chính bán lẻ với đời sống của người dân, nhất là với những người không đủ điều kiện để tiếp cận vốn vay ngân hàng.

Với dân số 95 triệu dân, nhiều ý kiến đánh giá cơ hội tăng trưởng của ngành tài chính bán lẻ Việt Nam vẫn rất mạnh, với đà tăng trưởng 2 con số mỗi năm trong vòng ít nhất 5 năm tới.

Thực trạng, tiềm năng và vai trò của tài chính tiêu dùng

Theo các chuyên gia, thị trường tài chính tiêu dùng Việt Nam đang đứng trước cơ hội phát triển vàng nhờ những điều kiện lý tưởng như: Nền kinh tế đang trong giai đoạn phát triển, quy mô dân số đạt ngưỡng gần 95 triệu dân với tỷ lệ dân số trong độ tuổi lao động chiếm 52%; Nhóm lao động có xu hướng chi tiêu vượt mức lương, đồng thời chuyển đổi hành vi từ tiết kiệm sang mua sắm và chuyển từ việc sử dụng tiền mặt sang tín dụng tiêu dùng.

TS Cấn Văn Lực - chuyên gia kinh tế 

T.S Cấn Văn Lực, chuyên gia kinh tế cho biết tính đến cuối năm 2016, dư nợ tín dụng tiêu dùng là 646.000 tỷ đồng (khoảng 28 tỷ USD), chiếm11,7% tổng dư nợ của nền kinh tế. Còn theo dự báo mới nhất của Công ty chứng khoán Bản Việt (VCSC), quy mô thị trường tài chính tiêu dùng sẽ đạt mốc 1 triệu tỷ đồng vào năm 2019.

Tuy nhiên, với mức tăng trưởng liên tục 20% - 30%/năm từ năm 2010, con số 1 triệu tỷ đồng có thể sẽ còn đạt được sớm hơn so với dự báo.

Ông Nguyễn Tú Anh, Phó Vụ trưởng Vụ Chính sách tiền tệ, NHNN cho hay, cùng với sự phát triển kinh tế, tỷ trọng tiêu dùng trong tổng GDP của Việt Nam liên tục tăng cao.

Ông Nguyễn Tú Anh, Phó Vụ trưởng Vụ chính sách tiền tệ-NHNN 

Cụ thể, tỷ trọng tiêu dùng trong tổng GDP của Việt Nam đã tăng phi mã từ 52,5% vào năm 2005 lên đỉnh điểm 77,7% vào năm 2009. Giai đoạn 2010-2016 nền kinh tế rơi vào giai đoạn suy giảm khiến chỉ số này cũng suy giảm đến đáy vào năm 2012 nhưng từ năm 2013 đến nay tỷ lệ này liên tục tăng cao và đạt 78,34% vào năm 2016. 

Tuy nhiên, theo báo cáo mới nhất vào tháng 6/2017 của Stoxplus,tín dụng tiêu dùng của Việt Nam (9,8%) vẫn còn thấp so với các nước khác như Malaysia (14%), Anh (16%), Mỹ (23%) nên dư địa phát triển vẫn còn rất lớn.

Về mặt tích cực, hoạt động cho vay tiêu dùng được coi là động lực thúc đẩy nền kinh tế tăng trưởng, hợp lý hóa quá trình luân chuyển hàng hóa trên thị trường; Giúp tăng khả năng tiếp cận dịch vụ tín dụng chính thức cho người dân, đặc biệt là nhóm khách hàng dưới chuẩn vay ngân hàng, góp phần đẩy lùi “tín dụng đen”; Giúp người nghèo, người thu nhập thấp có điều kiện tích lũy tài sản… nhờ sự linh hoạt, đáp ứng nhanh, kịp thời nhu cầu tiêu dùng của người dân và hộ gia đình với nhiều sản phẩm, dịch vụ đa dạng, phong phú.

TS. Lê Xuân Nghĩa, Chuyên gia kinh tế cho rằng: 

Thứ nhất, tốc độ tăng cho vay tiêu dùng trên GDP 70% là quá nhanh, trong khi đó tiết kiệm là ít. Tăng trưởng tiêu dùng tốt, tài chính tiêu dùng của Việt Nam cao hơn châu Âu, Mỹ là không bình thường, chủ yếu vay nợ nước ngoài. Tốc độ tiêu dùng đi lên nhanh thì tốc độ tiêu dùng văn hóa cũng xuống nhanh. Cần phải có tỷ lệ an toàn vĩ mô.

Thứ hai, còn vô vàn câu chuyện cho vay tín dụng đen chưa được quản lý rốt ráo, chẳng hạn như những vụ cho vay với doanh số cho vay năm ngoái thấp nhất 300 tỷ cao nhất 800 tỷ đồng trên địa bàn thị trấn lớn của Hà Tĩnh nhưng không có ai quản lý. Người mở quán, buôn thúng bán mẹt khi bị bắt mới lộ ra việc cho vay tín dụng đen hàng trăm tỷ đồng.

TS Lê Xuân Nghĩa, chuyên gia kinh tế 

Thứ ba, cần phải phát triển tín dụng tiêu dùng một cách bài bản, ít nhất là một dạng kinh doanh có điều kiện, đăng lý, kế toán, nộp thuế, giảm sát, điều kiện tối thiểu, lãi suất cho tự do.

Thứ tư, cũng cần phải xem xét lại một vài thành tựu trong những năm qua về tín dụng tiêu dùng. Hoạt động cho vay này tại Việt Nam chủ yếu thời gian qua là mua nhà và ô tô nhưng một số tập đoàn bất động sản biến tướng cho cán bộ nhân viên vay mua nhà của chính mình, không tạo ra thanh khoản thực sự trên thị trường. Nếu không đi vào giám sát vi mô bài bản sẽ có nhiều ngách, tín dụng tiêu dùng len lỏi vào một mức độ nào đó.

Theo ông Nghĩa, càng chính thức hóa hoạt động cho vay tiêu dùng sẽ hạn chế tín dụng đen.

Nỗ lực mở rộng thị trường tài chính tiêu dùng một cách toàn diện và giải pháp phát triển

Các đại biểu tham dự chương trình tọa đàm cũng đã ghi nhận những nỗ lực phát triển thị trường tài chính tiêu dùng trong những năm vừa qua.

Toàn cảnh buổi tọa đàm 

Trong đó, đáng kể nhất là việc lãi suất cho vay trung bình tại các CTTC đã giảm mạnh so với giai đoạn đầu. Các CTTC cũng hợp tác với nhiều nhà bán lẻ để đồng loạt triển khai nhiều sản phẩm ưu đãi dành cho khách hàng với mức lãi suất rất thấp, thậm chí có cả những sản phẩm với mức lãi suất 0% trong suốt thời hạn vay, giúp kích cầu và phát triển thị trường bán lẻ một cách mạnh mẽ.

Đề xuất các giải pháp phát triển thị trường tài chính tiêu dùng, ông Nguyễn Tú Anh đặc biệt nhấn mạnh đến việc bảo vệ người tiêu dùng trước những rủi ro vỡ nợ. Các CTTC cần nâng cao quy trình thẩm định, đánh giá khả năng trả nợ, lịch sử vay và trả và các yếu tố khác của khách hàng để tránh những xung đột xã hội.

Đồng quan điểm, luật sư Trương Thanh Đức - Chủ nhiệm CLB Pháp chế Hiệp hội Ngân hàng cũng cho rằng: Thông tư số 43/2016/TT-NHNN có hiệu lực từ 15/3/2017 có những tác động tích cực đến hoạt động cho vay tiêu dùng, giúp bảo vệ tốt hơn quyền lợi của khách hàng, đồng thời tạo môi trường phát triển lành mạnh cho thị trường tài chính tiêu dùng Việt Nam. Tuy nhiên, các CTTC vẫn cần xác định kinh doanh phải uy tín,bài bản và luôn đặt quyền lợi của người tiêu dùng ở mức cao nhất.

T.S Cấn Văn Lực cũng nhấn mạnh, muốn phát triển thị trường tài chính tiêu dùng, NHNN, các cơ quan quản lý nhà nước… không chỉ cần hoàn hiện hành lang pháp lý mà còn phải tăng cường giáo dục tài chính, nâng cao nhận thức tài chính tiêu dùng và văn hóa tiêu dùng của người dân theo xu hướng phát triển chung của thế giới.  

Thùy Chi