Năm 2023 đánh dấu sự sụt giảm đáng kể trong niềm tin và sức mua của người tiêu dùng Việt Nam. Xu hướng thắt chặt chi tiêu và tăng cường tiết kiệm ngày càng phổ biến, đặt ra thách thức lớn cho việc kích cầu tiêu dùng trong bối cảnh kinh tế đang cần phục hồi.
Thắt chặt chi tiêu, tăng cường tiết kiệm
Sau một năm 2022 bùng nổ với thị trường vốn và bất động sản, năm 2023 ghi nhận sự sụt giảm mạnh mẽ trong niềm tin và sức mua của người tiêu dùng. Theo HSBC, chỉ số niềm tin của người tiêu dùng trong năm 2023 giảm xuống mức thấp nhất kể từ thời điểm giãn cách Covid-19 đợt 4 vào năm 2021.
Xu hướng thắt chặt chi tiêu thể hiện rõ qua việc người tiêu dùng tập trung vào các mặt hàng thiết yếu và lựa chọn sản phẩm giá rẻ. Doanh số bán lẻ các mặt hàng không thiết yếu như ô tô và xe máy giảm mạnh lần lượt 25% và 17% so với cùng kỳ năm ngoái.
Ngược lại, các mặt hàng thiết yếu như thực phẩm và đồ dùng gia đình vẫn có sự tăng trưởng nhất định. Doanh số của Bách Hóa Xanh (hàng thiết yếu) tăng 30% trong khi doanh số của Thế giới Di động và Điện Máy Xanh (hàng điện tử, điện máy) lại giảm 20%.
Nguyên nhân của sự sụt giảm niềm tin tiêu dùng
Có hai nguyên nhân chính dẫn đến xu hướng thắt chặt chi tiêu:
Hiệu ứng tài sản đảo ngược: Giá trị tài sản giảm mạnh do thị trường vốn và bất động sản sụt giảm khiến người tiêu dùng lo lắng và thận trọng hơn trong việc chi tiêu.
Mối lo về thu nhập: Bức tranh kinh tế vĩ mô ảm đạm, lạm phát gia tăng và nguy cơ thất nghiệp cao khiến người dân lo lắng về thu nhập tương lai, dẫn đến việc cắt giảm chi tiêu và tăng cường tiết kiệm.
Thách thức cho việc kích cầu tiêu dùng
Mặc dù năm 2024 bắt đầu với nhiều kỳ vọng mới, nhưng niềm tin của người tiêu dùng vẫn chưa có dấu hiệu phục hồi. Khảo sát của Kantar WorldPanel cho thấy chỉ 27% người tiêu dùng tin rằng sẽ có sự phục hồi kinh tế trong nửa đầu năm 2024. Mối lo ngại hàng đầu của người tiêu dùng hiện nay là lạm phát, thất nghiệp và suy thoái kinh tế.
Sức mua ảm đạm ảnh hưởng trực tiếp đến sự phục hồi của nền kinh tế. Việc kích cầu tiêu dùng trong bối cảnh niềm tin chưa trở lại là một thách thức lớn.
Giải pháp kích cầu tiêu dùng
Việc kích cầu tiêu dùng trong bối cảnh hiện nay là bài toán cấp bách, bởi nó đóng góp hơn 50% GDP và có vai trò quan trọng trong thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Để kích thích tiêu dùng, cần thực hiện đồng bộ các giải pháp sau:
Thúc đẩy niềm tin người tiêu dùng: Chính phủ cần có các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp, tạo môi trường kinh doanh ổn định, đồng thời thông tin minh bạch về tình hình kinh tế để củng cố niềm tin của người dân.
Giảm chi phí sản xuất, kinh doanh: Hỗ trợ doanh nghiệp giảm chi phí sản xuất, kinh doanh để hạ giá thành sản phẩm, giúp người tiêu dùng dễ dàng tiếp cận hơn.
Khuyến khích chi tiêu: Chính sách kích cầu trực tiếp như giảm thuế, trợ cấp cho người tiêu dùng có thể được xem xét.
Phát triển thị trường bán lẻ: Nâng cấp hệ thống phân phối, phát triển thương mại điện tử, đa dạng hóa kênh bán hàng để đáp ứng nhu cầu đa dạng của người tiêu dùng.
Kích cầu tiêu dùng là nhiệm vụ cấp bách trong bối cảnh kinh tế cần phục hồi. Để thực hiện hiệu quả nhiệm vụ này, cần sự phối hợp đồng bộ của các cơ quan chính quyền, doanh nghiệp và người tiêu dùng.
Bảo Anh
Theo KTDU