Xu thế nông nghiệp xanh

Theo đánh giá, nông nghiệp trong nước vẫn đang đối mặt với nhiều thách thức như diện tích đất sản xuất bị thu hẹp, nhu cầu lương thực tăng do dân số tăng, chưa quan tâm đúng mức đến phát triển bền vững, giải quyết chưa triệt để lượng tồn dư trong thức ăn chăn nuôi, nuôi trồng thủy sản, sử dụng quá mức phân bón vô cơ, thuốc bảo vệ thực vật hóa học, tổn thất sau thu hoạch còn cao… gây ra các rủi ro, nguy hại đối với môi trường. Chính vì vậy, hướng đi phát triển một nền nông nghiệp an toàn và bền vững luôn là mối quan tâm lớn của toàn ngành nông nghiệp.

Khởi đầu của nông nghiệp xanh chính là các mô hình sản xuất nông nghiệp theo tiêu chuẩn hữu cơ, nông nghiệp sinh thái, thuận theo tự nhiên để tạo sản phẩm chất lượng, an toàn cho người tiêu dùng. Tuy nhiên, với những cách thức sản xuất trên sẽ khó có năng suất như mong muốn ngay từ lúc đầu. Bên cạnh đó giá thành sản phẩm cũng là nỗi lo của người sản xuất, bởi giá thành cao sẽ phải bán với giá cao, đây là yêu tố khó cạnh tranh với những dòng sản phẩm nông nghiệp thông thường hiện nay, cũng vừa ảnh hưởng đến thu nhập và xoay vòng vốn phục vụ cho sản xuất.

Ông Bùi Bá Bổng, nguyên Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn nhận xét, ngành nông nghiệp đặt ra mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính, một trong những tiêu chí bảo vệ môi trường sống của con người. Bởi vậy nông dân và các hợp tác xã phải nắm rõ mục tiêu này để lựa chọn các loại vật tư nông nghiệp phù hợp sản xuất, cũng có thể bảo vệ môi trường. Bên cạnh đó, các hợp tác xã, nơi hội tụ nông dân và nắm bắt thông tin sản xuất cũng phải lựa chọn hướng sản xuất phù hợp với các tiêu chí an toàn sức khỏe cho người tiêu dùng, có như vậy người sản xuất, nông dân mới dần thay đổi tư duy trong sản xuất, hướng đến một nền nông nghiệp xanh hài hòa.

Ông Bổng cho rằng, thực hiện phát triển nông nghiệp xanh phải xuất phát từ những cơ chế, chính sách, danh mục thuốc bảo vệ thực vật, vật tư đầu vào của sản xuất nông nghiệp phải đảm bảo "xanh". Sau đó mới đến việc đầu tư sản xuất của nông dân và nhân rộng mô hình sản xuất xanh hiệu quả, khi sử dụng nguồn vật tư nông nghiệp xanh này. Đồng thời, từ phía người sản xuất phải được trang bị kiến thức và ý thức giảm thiểu sử dụng những hóa chất độc hại để thúc đẩy sản xuất như suốt thời gian dài vừa qua.

Để có thể làm được điều này, nền nông nghiệp Việt Nam cần có sự hài hòa trong từng mắt xích sản xuất. Đó là, vừa đảm bảo các mục tiêu tăng trưởng bền vững, đi đôi với bảo vệ môi trường, thích ứng với biến đổi khí hậu và giảm phát thải khí nhà kính, tham gia tích cực thực hiện các cam kết quốc tế của Việt Nam về giảm phát thải khí nhà kính, đồng thời nâng cao hiệu quả, giá trị gia tăng năng lực cạnh tranh, gắn tăng trưởng xanh với thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững nông nghiệp và nông thôn.

Thêm vào đó, phát triển một nền nông nghiệp bền vững phải xuất phát từ chủ thể đầu tiên là nông dân, người sản xuất. Chính những chủ thể này lựa chọn phương thức sản xuất hiệu quả trên đồng ruộng. Cội nguồn sản xuất chính là làm kinh tế cho gia đình, từ đó mới phát triển nhiều yếu tố khác. Vì vậy, để có thể phát triển nông nghiệp xanh, nông nghiệp hài hòa giữa các lợi ích, nhận thức và tư duy của người nông dân rất quan trọng.

Thời gian qua, nhờ việc triển khai nhiều mô hình sản xuất nông nghiệp xanh nên các sản phẩm nông nghiệp, thủy sản sạch, truy xuất được nguồn gốc đã chiếm tỷ trọng ngày càng lớn. Người dân, doanh nghiệp nhận thức rõ lợi ích bền vững của sản xuất nông nghiệp xanh, bởi vậy từng bước có sự tiếp cận, đầu tư và mở rộng mô hình.

Đặc biệt ngày càng nhiều doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quan tâm đến nông nghiệp xanh, tập trung đầu tư phát triển và thu được kết quả khả quan đồng thời đón nhận nhiều phản hồi tích cực từ xã hội. Cụ thể, các dự án nông nghiệp hữu cơ, nông nghiệp thuận tự nhiên; các mô hình ứng dụng công nghệ kỹ thuật để gia tăng hiệu quả sản xuất, nâng cao chất lượng sản phẩm, giảm phát thải nhà kính...

Việt Nam được đánh giá là đã thể hiện sự cam kết đáng kể trong việc thúc đẩy con đường tăng trưởng bền vững và nỗ lực hơn để thích ứng, giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu. Tuy nhiên, theo đánh giá của WB, mọi việc đã làm chỉ mới dừng lại ở mức độ thử nghiệm, chưa có sự lồng ghép đầy đủ ở tất cả các ngành.

Việt Nam cần duy trì để trở thành nước sản xuất nông nghiệp lớn mạnh trên thế giới, tìm ra nguồn tăng trưởng mới và hiệu quả hơn trong tương lai. Ngành nông nghiệp cần dựa vào tri thức, tập trung hơn vào khai thác các giá trị thặng dư, giảm thâm dụng tài nguyên, giảm đáng kể dấu chân carbon và phải nhạy bén hơn trước nhu cầu của cư dân toàn cầu đối với các sản phẩm thân thiện môi trường.

Ngoài ra, để đẩy mạnh phát triển nông nghiệp xanh, giới chuyên gia cho rằng doanh nghiệp có thể học hỏi kinh nghiệm từ các nước phát triển nông nghiệp xanh trên thế giới trong bối cảnh ngành nông nghiệp Việt Nam đang nỗ lực phát triển theo chuỗi giá trị và sản xuất bền vững, hướng tới mục tiêu một nền nông nghiệp thông minh và công nghệ cao.

Khánh An/ KTDU