Với người dân Bình Định, hội đánh Bài Chòi cổ là một loại hình văn hóa, nghệ thuật đặc sắc đã đi vào tiềm thức của mỗi người.
Với người dân Bình Định, hội đánh Bài Chòi cổ là một loại hình văn hóa, nghệ thuật đặc sắc đã đi vào tiềm thức của mỗi người.
Sáng 5/6, trong khuôn khổ Ngày hội Văn hóa – Thể thao miền biển tỉnh Bình Định lần thứ X – 2012 đang diễn ra tại thôn Quảng Vân, xã Phước Thuận, huyện Tuy Phước, khán giả đã rất hào hứng khi được xem và trực tiếp đánh Bài Chòi cổ, một loại hình nghệ thuật dân gian đặc sắc.
Hội đánh Bài Chòi gồm có 9 chòi (làm bằng tre, lợp tranh), được bố trí hình chữ nhật theo 2 dãy song song, đối diện nhau theo chiều dài, với mỗi dãy có 4 chòi (từ chòi số 1 đến số 8), chòi này cách chòi kia chừng 5m và chiều cao từ mặt đất lên sàn 1,2m, từ sàn ngồi lên mái lợp 1,3m và diện tích mỗi chòi gần 2m2.
Một đầu giữa 2 dãy chòi là chòi số 9 (hay còn gọi là chòi Trung ương, hoặc chòi cái) và đây là chòi cao, có diện tích rộng hơn các chòi con. Tất cả các chòi đều được trang trí đẹp và mỗi chòi còn trang bị một chiếc mỏ tre già. Chòi Trung ương được trang trí đẹp nhất và được đặt một trống cán (trống lệnh).
|
|
|
Đã rất lâu rồi, người dân Bình Định mới được đắm mình trong không khí náo nhiệt của bài chòi cổ
|
Đối diện giữa chòi Trung ương và 2 dãy chòi con là bàn Hội đồng được đặt vị trí trang trọng. Trên bàn được bày biện các vật dụng như ống thẻ, những con bài cái, bài con, cờ thưởng được cắm trên một khúc chuối cây và tiền thưởng đặt trong một hộp thau đồng; ngoài ra còn có trà rượu cho các vị chức sắc và Ban Tổ chức.
Bên trái bàn Hội đồng là dàn cổ nhạc gồm trống chiến, mỏ, thanh la, đàn nhị, đàn bầu và đàn nguyệt. Người điều hành hội và nghệ nhân chơi nhạc mặc áo dài, khăn đóng và các hiệu mặc áo kiểu vạc hò, có khăn chít trên đầu.
Giữa sân trước bàn Hội đồng và các chòi dựng một ống thẻ để anh Hiệu (người chủ trò) sử dụng trong cuộc chơi.
Bộ Bài Chòi cổ được phỏng theo bộ Tam cúc, gồm 3 pho (pho văn, pho vạn, pho sách) và mỗi pho có 10 con bài (hay còn gọi là quân bài). Riêng ở Bình Định chơi 27 con bài thành một bộ và chơi chín chòi.
Khi trống chầu và dàn nhạc vang lên, thì các anh Hiệu, chị Hiệu đi mời chào bán các con bài cái cho những người dự hội. Khi bán đủ chín con bài cái, thì người mua bắt đầu lên chòi và anh Hiệu hô (mỗi hội ít nhất 3 Hiệu hô và 2 Hiệu chạy).
Hiệu hô là rút thẻ hô bài, Hiệu chạy đưa thẻ, phát, thu thẻ và đến trước bàn Hội đồng thưa: Hiệu phát bài đã đủ, cho hiệu thủ bài tỳ và sau đó người điều hành ra hiệu trống chầu làm thủ tục “đã cổ pháp” của một đêm hát bội xưa gồm xuân tam, hè cửu, thu thất, đông ngũ.
Sau thủ tục khai hội, anh Hiệu chính hai tay bê ống thẻ đã đựng 27 con bài con để giới thiệu và bắt đầu cuộc chơi. Mỗi hội đánh bài chòi gồm 8 ván và mỗi ván số tiền thưởng bằng tiền bán, mua một thẻ bài cái, trong đó 8 chòi con bán thẻ đồng hạng, riêng chòi cái bán thẻ giá cao nhất.
Tất cả số tiền thu được đều làm phần thưởng cho người thắng, phần bồi dưỡng cho các Hiệu hô và còn lại làm quỹ của làng phục vụ cho hội năm sau.
Phóng viên VTC News xin giới thiệu đến độc giả một số hình ảnh trò chơi dân gian đặc sắc này:
Sân hội đánh bài chòi cổ gồm 9 chòi được bố trí theo hình chữ nhật, người chơi sẽ ngồi trên chòi
Phần không thể thiếu của hội bài chòi là các loại nhạc cụ, như: Trống...
...đàn nhị, kèn
và trống cơm
Anh Hiệu, nhân vật chính của cuộc chơi, được trang điểm giống các diễn viên tuồng cổ
Mở đầu cuộc chơi, anh Hiệu chính cùng hiệu phụ sẽ đi xung quanh các chòi đếm lại số lượng con bài
Sau đó, 27 con bài sẽ được gác lên trên cột bài đặt giữa sân
Anh Hiệu bắt đầu bốc con bài và đọc các câu hát bài chòi ứng với con bài đó
Hiệu cũng có thể là nữ. Nhiều bạn nữ còn rất trẻ cũng đã "say" với bài chòi
Một phút "phiêu" cùng câu hát Bài Chòi của anh Hiệu
Và vui mừng khi có chòi dành chiến thắng
Chuẩn bị rượu để mời người thắng cuộc
Cả 4 Hiệu cùng đến mời rượu và trao thưởng cho chòi thắng cuộc
Khách chơi vui vẻ thưởng thức rượu mời và phần thưởng mang tính tượng trưng
Không những người già mà cũng có rất nhiều bạn trẻ rất háo hức tò mò tham gia trò chơi dân gian đặc sắc này
Nghĩa Bình
theo VTC News