Lai Châu - mảnh đất không chỉ nổi tiếng với những hang động thần tiên ẩn sâu trong lòng núi, những con đèo hiểm trở đầy thử thách và những đỉnh núi cao ngất ngưởng, mà còn khiến bất kỳ du khách nào đến đây phải say đắm với những sản vật độc đáo, phong phú và hương vị đậm đà của rừng núi.
Nằm ở địa đầu Tây Bắc của Tổ quốc, Lai Châu là một tỉnh với nhiều tiềm năng và lợi thế trong phát triển nông nghiệp. Để khai thác triệt để những tiềm năng và lợi thế này, tỉnh Lai Châu đã ban hành và triển khai nhiều chính sách hỗ trợ phát triển sản xuất nông nghiệp. Kết quả đạt được của tỉnh Lai Châu trong những năm qua là một minh chứng rõ nét cho những nỗ lực này. Sản xuất nông nghiệp trên địa bàn tỉnh đã có nhiều chuyển biến đáng kể, với việc hình thành nhiều vùng sản xuất nông nghiệp tập trung với hướng đi tập trung vào hàng hóa. Nhờ áp dụng tiến bộ khoa học kĩ thuật vào sản xuất, nông dân Lai Châu đã tạo ra nhiều sản phẩm chất lượng, đáp ứng được yêu cầu của thị trường. Đặc biệt, Lai Châu còn có 158 sản phẩm OCOP, nhiều đặc sản, sản phẩm nông nghiệp đặc trưng.
Trong bài viết này, chúng tôi giới thiệu tới bạn đọc một số món ăn, đặc sản Lai Châu không thể bỏ qua để các du khách tham khảo.
Gạo Séng Cù
Khi nhắc đến đặc sản của người dân Lai Châu, không thể không nhắc đến gạo - sản phẩm nổi tiếng của vùng đất này. Gạo Lai Châu được biết đến với độ dẻo, hương thơm đặc trưng, vị đậm đà và giàu dinh dưỡng. Trong số đó, gạo Séng Cù của Hợp tác xã Thanh Xuân là một sản phẩm đặc biệt, được trồng trên cánh đồng Mường Than tại các xã Mường Than, Hua Nà, Mường Cang và thị trấn Than Uyên, huyện Than Uyên, ở độ cao trên 600 mét so với mực nước biển.
Hạt gạo Séng Cù là loại gạo có đặc trưng riêng biệt, với hạt gạo dài, to, màu trắng ngà, không bóng bẩy, mỗi hạt gạo mẩy đều, tạo nên hương vị cơm thơm ngon đặc trưng, ngọt đậm đà và vị bùi đầy hấp dẫn. Không chỉ thế, hạt gạo Séng Cù còn có hàm lượng dinh dưỡng cao, giúp bữa ăn của bạn trở nên bổ dưỡng hơn. Sản phẩm này đã được UBND tỉnh Lai Châu công nhận đạt OCOP 4 sao, là một minh chứng cho chất lượng và uy tín của loại gạo này trong thị trường sản phẩm nông nghiệp.
Miến dong Bình Lư
Miến dong Bình Lư là một trong những sản vật nổi tiếng của Lai Châu, đã đạt được chứng nhận OCOP 3 sao và được nhiều người yêu thích bởi độ ngon và dai tuyệt vời. Miến được chế biến hoàn toàn từ tinh bột nguyên chất của củ dong riềng trồng tại địa phương, không sử dụng hóa chất hay phụ gia. Người tiêu dùng yêu thích miến đông Bình Lư bởi những đặc tính đặc biệt của sản phẩm, như màu sắc ngào ngạt, hương thơm đặc trưng, vị giòn dai, sợi miến nhỏ đến mức có thể kéo dài mấy mét mà không bị đứt gãy, và có thể nấu lại 2-3 lần mà không bị nát.
Để sản xuất miến đông Bình Lư chất lượng, người dân địa phương không chỉ lựa chọn nguyên liệu đúng loại mà còn quan tâm đến việc phơi miến. Họ chọn khoảng sân hoặc vườn đảm bảo sạch sẽ và thoáng mát để phơi miến, trang bị cọc trụ bằng tre để tránh bụi và độ ẩm đất, kết nối bằng sợi thép hoặc dây chuyên dụng để giữ cho phần miến không bị đứt. Sau khi miến đạt độ se nhất định, người dân chuyển sang phơi miến trên dây cao hơn để đảm bảo khô đều, trước khi buộc thành từng bó miến thành phẩm. Ngoài ra, để tăng thêm sự đa dạng cho sản phẩm, người dân xã Bình Lư còn sáng tạo miến đông đậu xanh, đậu đen. Sản phẩm này ngày càng được ưa chuộng bởi sợi miến mềm hơn và có mùi thơm đặc trưng của đậu, tạo nên một trải nghiệm mới lạ cho người tiêu dùng.
Hạt dổi rừng
Việt Nam. Cây dổi sinh trưởng ở một số tỉnh Tây Bắc như Điện Biên, Lai Châu, Sơn La, Hoà Bình... Đây là loại cây thân gỗ, cao, mọc thẳng và ít cành lá. Những cây dổi cổ thụ tuổi đời trên 30m và sống đến mấy chục năm hay trăm năm sẽ cho ra những hạt dổi chất lượng nhất. Có nhiều loại cây dổi trong rừng, trong đó cây dồi tẻ dùng để lấy gỗ và cây dồi nếp dùng để làm gia vị. Với loại dổi nếp, sản phẩm của vùng Lai Châu, có mùi thơm đặc trưng và làm gia vị, nhưng số lượng cây dổi này thường không nhiều.
Mùa thu hoạch hạt dổi từ tháng 9 đến tháng 11 hàng năm. Hạt dổi tươi có màu đỏ, sau khi phơi nắng thì chuyển sang màu đen. Cứ 3kg hạt dổi tươi phơi được 1kg hạt dổi khô. Hạt dổi có vị hăng nồng, hơi cay cùng hương thơm đặc trưng. Khi nướng trên than củi hồng và đảo nhanh tay, hạt dổi rừng sẽ nở căng ra và mùi thơm bốc lên ngào ngạt. Sau khi nướng, giã nhỏ hạt dổi rồi trộn với muối trắng và chút nước chanh để làm gia vị chấm ăn cùng thịt lợn nướng, thịt luộc, thịt trâu sấy, lạp xưởng hoặc tẩm ướp các món ăn khác.
Thảo quả
Thảo quả là một loại cây trồng quan trọng ở Lai Châu, được gọi là "vàng đỏ" vì mang lại hiệu quả kinh tế cao, giúp giảm nghèo cho nhiều gia đình. Cây trồng này thường được trồng trên núi cao, vùng có nhiệt độ thấp và che chắn ánh sáng mặt trời bằng tán cây rừng. Hạt thảo quả được gieo như gieo mạ và sau hai năm mới được cấy. Sau khi cấy ba năm, khoảng 1/3 năng suất có thể thu hoạch được, và năm tiếp theo bắt đầu thu hoạch ổn định. Thảo quả là loại cây lâu năm, có thể cho thu hoạch trong 40 - 50 năm, với năng suất bình quân 1,5 tấn quả tươi/ha.
Quả thảo quả có cuống ngắn, mọc thành chùm, hình tròn hay hình nón, đường kính, màu đỏ thẫm, hạt hình tháp ép vào nhau, rất thơm. Thảo quả được thu hoạch vào mùa đông rồi đem về phơi khô hay sấy khô, khi sử dụng thì đập bỏ vỏ ngoài lấy hạt. Có thể dùng cám gạo hòa với nước để bao quanh quả, nướng cho cháy cám rồi đập bỏ vỏ ngoài, lấy hạt.
Thảo quả được gọi là "nữ hoàng gia vị" vì có đặc tính vừa thơm vừa nồng lại có chút cay nồng. Khi sử dụng, người ta rang sơ sau đó lấy bỏ vỏ bên ngoài. Gia vị này được dùng để tẩm ướp các món chứa thịt cá, trong cà phê, nước uống, bánh, và được coi là nguồn dược liệu quý giá với tác dụng bổ tỳ vị, kích thích tiêu hóa, trừ lạnh, tiêu đờm, và chữa các chứng bệnh như bụng đầy trướng, nôn mửa, sốt rét, ho, tiêu chảy.
Hồng Anh
Theo Kinh tế và đồ uống