Độc đáo bánh chưng của người Tày dịp Tết

Truyền thống trong bánh chưng của người Tày

Bánh chưng là món ăn không thể thiếu trong dịp Tết Nguyên Đán của người Tày, giống như bánh chưng trong văn hóa người Kinh. Tuy nhiên, với người Tày, bánh chưng không chỉ là món ăn mà còn là biểu tượng của sự biết ơn tổ tiên, của sự đoàn tụ gia đình và cộng đồng. Vào dịp Tết, mỗi gia đình người Tày đều chuẩn bị bánh chưng để dâng cúng tổ tiên, cầu mong một năm mới an lành, hạnh phúc, đồng thời cũng thể hiện tấm lòng thành kính đối với ông bà, tổ tiên.

Truyền thống gói bánh chưng của người Tày có sự khác biệt độc đáo so với các dân tộc khác, từ nguyên liệu, cách chế biến cho đến ý nghĩa sâu xa được gửi gắm trong từng chiếc bánh. Mỗi chiếc bánh chưng không chỉ là sản phẩm của sự sáng tạo và khéo léo mà còn là món quà mang đậm tinh thần của vùng cao, thể hiện sự hòa hợp giữa con người và thiên nhiên.

Người Tày không chỉ có một loại bánh chưng, mà bánh chưng của họ rất đa dạng, nổi bật với ba loại chính: bánh chưng gù, bánh chưng đen, và bánh chưng xanh. Mỗi loại bánh đều có một công thức đặc biệt và ý nghĩa riêng biệt. Bánh chưng gù, bánh chưng đen, bánh chưng xanh đều là sản phẩm của sự khéo léo trong lựa chọn nguyên liệu, sự tỉ mỉ trong chế biến và sự sáng tạo trong cách gói. Những loại bánh này không chỉ là món ăn, mà còn là đại diện cho các yếu tố trong thiên nhiên và đời sống của người Tày.

Việc lựa chọn nguyên liệu gói bánh cũng mang tính đặc trưng riêng, không giống như các nơi khác. Gạo nếp nương, đỗ xanh hạt nhỏ, thịt lợn đen địa phương đều là những thành phần không thể thiếu trong các loại bánh chưng của người Tày. Đặc biệt, những nguyên liệu này được chuẩn bị kỹ lưỡng, từ việc ngâm gạo, đồ đỗ đến việc chế biến nhân bánh, đều mang đậm dấu ấn của những người phụ nữ Tày cần cù và khéo léo. Chính sự đa dạng trong nguyên liệu và cách chế biến đã làm nên sự đặc sắc cho bánh chưng Tày, không thể nhầm lẫn với bất kỳ loại bánh chưng nào khác trong dịp Tết.

Các loại bánh chưng gù của người Tày

Bánh chưng gù xanh – Sự hòa quyện giữa thiên nhiên và nghệ thuật chế biến

Bánh chưng gù xanh là loại bánh phổ biến nhất trong các gia đình người Tày, đặc biệt vào dịp Tết. Để tạo nên chiếc bánh này, nguyên liệu chủ yếu bao gồm gạo nếp nương, đỗ xanh, thịt lợn đen và đặc biệt là lá dong tươi, trồng từ rừng núi. Bánh chưng xanh có màu sắc đặc trưng từ việc ngâm gạo với nước lá nghệ, tạo nên màu xanh bắt mắt và mùi thơm đặc trưng. Những nguyên liệu này đều được người Tày lựa chọn kỹ càng, tỉ mỉ qua các công đoạn như ngâm gạo qua đêm, đồ đỗ chín mịn và thái thịt lợn vừa phải để bánh chín đều mà không bị khô. Sau khi gói bánh, bánh chưng gù xanh được luộc bằng bếp củi, tạo nên một hương vị đặc biệt mà khó có cách chế biến nào khác thay thế được.

Việc gói bánh chưng xanh cũng rất công phu. Người làm bánh trải nguyên liệu dọc theo chiều dài của lá dong, sau đó cuộn lại và uốn cong hai đầu lá để tạo nên dáng gù đặc trưng. Nhờ vậy, bánh chưng gù xanh thường dễ bóc và giữ được nguyên vẹn hương vị khi ăn.

Bánh chưng gù đen – Tinh hoa từ rừng núi và truyền thống xưa

Bánh chưng gù đen là một trong những đặc sản nổi bật của người Tày tại Bắc Hà và các vùng cao khác. Điều làm nên sự khác biệt của bánh chưng gù đen chính là màu sắc đen đặc trưng, có được nhờ công đoạn chuẩn bị rất đặc biệt: tro than từ cây núc nác. Cây núc nác, một loại cây mọc trên rừng, được người dân thu hoạch vào những ngày cuối năm, đem về đốt lấy tro, giã mịn và trộn với gạo nếp nương. Than núc nác không chỉ tạo ra màu đen độc đáo mà còn mang lại vị mặn đặc trưng cho bánh, thay cho muối vốn rất hiếm vào ngày xưa.

Ngoài gạo, đỗ và thịt lợn, bánh chưng gù đen còn có một điểm khác biệt lớn so với bánh chưng gù xanh là cách thức chế biến. Thịt lợn đen từ những con lợn thả rông được lựa chọn kỹ lưỡng, thái mỏng, tẩm ướp gia vị từ tiêu và thảo quả xay mịn, làm tăng thêm mùi thơm quyến rũ cho chiếc bánh. Bánh gù đen cũng được gói bằng những lá dong tươi, và thường được luộc bằng bếp củi để giữ nguyên hương vị đặc trưng của món bánh. Khi bánh chín, lớp lá dong bao ngoài bánh có mùi thơm của rừng, kết hợp với vị ngọt ngào của đậu xanh và thịt lợn, mang đến một món ăn không thể thiếu trong mâm cúng Tết của người Tày.

Bánh chưng gù – Dấu ấn văn hóa và sự khéo léo của người phụ nữ Tày

Một yếu tố đặc biệt không thể không nhắc đến trong sự khác biệt của bánh chưng gù Tày chính là sự tỉ mỉ và khéo léo trong từng công đoạn. Cả hai loại bánh gù, xanh và đen, đều được gói bằng tay, với những đường uốn cong chính xác và đẹp mắt, thể hiện bàn tay khéo léo của người phụ nữ Tày. Đặc biệt, bánh chưng gù có thể được gói theo kiểu bốn lạt hoặc năm lạt, tùy vào mục đích sử dụng và nghi thức lễ cúng. Cách thức gói bánh cũng mang trong mình những tín ngưỡng và giá trị văn hóa sâu sắc, ví dụ như bánh chưng gù được gói bằng năm chiếc lạt khi dùng để cúng và dự đoán vận mệnh của gia đình trong năm mới.

Hợp tác xã Dịch vụ tổng hợp Nông nghiệp Đặng Xá Xanh: Đưa sản phẩm sạch, an toàn và truyền thống đến người tiêu dùng

Hợp tác xã Dịch vụ tổng hợp Nông nghiệp Đặng Xá Xanh là một trong những đơn vị nông nghiệp đi đầu trong việc sản xuất và phân phối các sản phẩm nông sản an toàn, sạch, và có nguồn gốc rõ ràng. Được thành lập với mục tiêu hỗ trợ các nông dân địa phương trong việc cải thiện chất lượng sản phẩm và gia tăng giá trị nông sản, hợp tác xã đã không ngừng nỗ lực phát triển và mở rộng quy mô sản xuất.

Là thành viên của Liên minh Hợp tác xã thành phố Hà Nội, được sự hỗ trợ của Tổ chức Rikolto International tại Việt Nam và Chi cục trồng trọt và Bảo vệ thực vật Hà Nội, Hợp tác xã Dịch vụ tổng hợp Nông nghiệp Đặng Xá Xanh đã thành công trong việc áp dụng Hệ thống cùng tham gia Đảm bảo chất lượng (PGS) vào sản xuất rau an toàn. Việc áp dụng PGS vào sản xuất rau đã giúp nâng cao nhận thức, ý thức trách nhiệm của người nông dân trong việc tự giám sát chất lượng sản phẩm rau, truy xuất được nguồn gốc sản phẩm, từ đó giúp công tác quản lý an toàn thực phẩm của Hợp tác xã được thực hiện tốt hơn.

Ngoài việc sản xuất các loại nông sản thông dụng như rau củ quả, Hợp tác xã Đặng Xá Xanh còn đặc biệt chú trọng đến việc phát triển các sản phẩm mang nét văn hóa dân tộc, không chỉ đáp ứng nhu cầu tiêu dùng hiện đại mà còn giữ gìn các giá trị truyền thống. Một trong những sản phẩm nổi bật mà Hợp tác xã cung cấp chính là bánh chưng gù truyền thống dân tộc Tày, Nùng. Những sản phẩm này không chỉ là đặc sản của các vùng miền mà còn là sự kết hợp hoàn hảo giữa chất lượng sản phẩm và giá trị văn hóa dân tộc.

Việc chia sẻ bánh chưng gù giữa các gia đình không chỉ đơn thuần là một nghi lễ trong ngày Tết mà còn thể hiện tinh thần tương thân tương ái, sự đoàn kết trong cộng đồng. Mỗi chiếc bánh gói trọn tình cảm của người làm bánh, là món quà của sự trân trọng, biết ơn dành cho gia đình và những người xung quanh. Chính những khoảnh khắc cùng nhau chia sẻ bánh chưng, những câu chuyện cũ được kể lại bên bếp lửa ấm, đã tạo nên những kỷ niệm đẹp trong lòng mỗi người.

Cộng đồng nơi người Tày sinh sống luôn coi trọng sự chia sẻ và giúp đỡ nhau trong công việc và đời sống. Mỗi chiếc bánh chưng gù không chỉ là một món ăn ngon mà còn là biểu tượng của tình yêu thương, sự gắn kết và bền vững trong các mối quan hệ xã hội. Từ đó, bánh chưng gù trở thành một phần không thể thiếu trong các dịp lễ Tết, mang theo ý nghĩa sâu sắc về sự đoàn kết và tình cảm cộng đồng.

Bánh chưng của người Tày không chỉ là món ăn mà còn là di sản văn hóa độc đáo, phản ánh sự khéo léo, sáng tạo của đồng bào dân tộc Tày. Qua từng chiếc bánh, người Tày muốn gửi gắm những thông điệp về tình yêu thương, sự tôn trọng đối với tổ tiên và giá trị của cuộc sống. Bánh chưng Tày – món quà Tết đầy ý nghĩa, mang đậm bản sắc văn hóa của người dân vùng cao.

Là một sản phẩm đặc trưng của dân tộc Tày và Nùng, bánh chưng gù là món ăn mang đậm nét văn hóa truyền thống, đặc biệt vào dịp Tết Nguyên đán. Hợp tác xã Đặng Xá Xanh đã kết hợp với những nghệ nhân làng nghề để sản xuất và phân phối bánh chưng gù truyền thống. Bánh chưng gù không chỉ nổi bật bởi hình dáng độc đáo mà còn bởi hương vị đậm đà, sự kết hợp hoàn hảo của gạo nếp, thịt lợn và đậu xanh, được gói trong lá dong tươi và luộc kỹ lưỡng.

Bánh chưng gù của hợp tác xã Đặng Xá Xanh không chỉ có mặt trong các dịp lễ hội, Tết cổ truyền mà còn được tiêu thụ rộng rãi, đặc biệt là trong các dịp lễ, tết và các sự kiện lớn. Đây là món ăn chứa đựng sự tinh tế, sự khéo léo và tấm lòng của người dân tộc Tày, Nùng, và cũng là một phần không thể thiếu trong mâm cỗ Tết của người Việt.

Việc đa dạng hóa các sản phẩm của Hợp tác xã Đặng Xá Xanh giúp không chỉ nâng cao giá trị các sản phẩm nông sản mà còn gia tăng cơ hội tiêu thụ trên thị trường. Các sản phẩm Yến sào Fly và bánh chưng gù truyền thống không chỉ đáp ứng nhu cầu tiêu dùng trong nước mà còn giúp hợp tác xã mở rộng thị trường và tạo ra thương hiệu mạnh. Điều này đồng thời góp phần vào việc phát triển các ngành nghề phụ trợ, bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống.

Bên cạnh đó, việc phân phối các sản phẩm chế biến sẵn và sản phẩm đặc sản dân tộc cũng giúp hợp tác xã phát triển mạnh mẽ hơn, kết nối nông dân với người tiêu dùng, đồng thời bảo đảm được chất lượng, giá trị và tính an toàn của từng sản phẩm. 

Hợp tác xã Dịch vụ tổng hợp Nông nghiệp Đặng Xá Xanh không chỉ là một đơn vị sản xuất nông sản sạch, an toàn, mà còn là nơi bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa dân tộc qua các sản phẩm đặc sản như Yến sào nhãn hiệu Fly và bánh chưng gù truyền thống. Với phương châm “sản xuất sạch, an toàn và bảo vệ sức khỏe cộng đồng”, Hợp tác xã đang không ngừng nâng cao chất lượng sản phẩm và hướng đến một tương lai phát triển bền vững. Những sản phẩm này không chỉ mang lại lợi ích cho người tiêu dùng mà còn tạo ra cơ hội phát triển kinh tế cho cộng đồng nông dân, giúp họ ổn định cuộc sống và nâng cao thu nhập.

Hải Phong - Trần Lưu
Theo KTĐU