Hà Tĩnh: "Cây thị ăn thề" 700 năm tuổi được công nhận Cây Di sản Việt Nam

Hội Bảo vệ thiên nhiên và môi trường Việt Nam ra Quyết định 114/QĐ-HMTg công nhận cây thị (tên khoa học là Diospyros decandra Lour) tại thôn Kim Sơn (xã Kim Hoa, huyện Hương Sơn, tỉnh Hà Tĩnh) là Cây Di sản Việt Nam.

Cây thị trên hiện nằm trên khu đất tiếp giáp giữa vườn của 3 hộ dân là bà Trần Thị Nhuận, ông Uông Trung Hòa và ông Uông Xuân Hanh (thôn Kim Sơn)

Cây thị có chu vi khoảng 12m (đoạn gốc tiếp giáp với mặt đất), chiều cao từ 45 - 50m, cành lá xum xuê, thân cây khoảng 5 - 6 người ôm. Phía trong gốc thân cây rỗng, có thể chứa được 4-5 người. Cây thị có trên 700 năm tuổi này được người dân địa phương đặt tên là “Cây thị ăn thề” hay “Gốc thị sử tích”. 

Theo lời truyền miệng của dân gian, cây thị cổ thụ nói trên gắn liền với lịch sử chống quân Minh xâm lược vào thế kỷ XV. Vào năm 1424, trong quá trình đánh giặc Minh, để bảo toàn lực lượng, chờ thời cơ chín muồi, nghĩa quân Lê Lợi phải di chuyển vào vùng núi Thiên Nhẫn (giáp ranh hai tỉnh Nghệ An và Hà Tĩnh) để ẩn nấp.

Trong một lần bị địch truy đuổi, Lê Lợi chạy đến vùng núi huyện Hương Sơn và nấp vào trong hốc của gốc thị này. Khi truy tìm thủ lĩnh nghĩa quân Lam Sơn, đàn chó săn của quân Minh liên tục sủa vang xung quanh gốc thị, quân địch dùng gươm giáo xỉa vào cây khiến ông bị thương phải nén đau xé áo băng bó.

Ngay lúc đó, một con cáo trắng từ bên trong hốc cây sợ quá chạy ra khiến đàn chó săn của giặc đuổi theo nên Lê Lợi thoát nạn.

Theo tương truyền, tại gốc cây thị, Lê Lợi và thủ lĩnh nghĩa quân Cốc Sơn Nguyễn Tuấn Thiện đã cùng giết ngựa trắng, cắt tóc ăn thề, thể hiện quyết tâm đồng lòng đánh giặc Minh.

Sau khi đánh đuổi giặc Minh, Lê Lợi lên ngôi vua, Nguyễn Tuấn Thiện được phong là khai quốc công thần.

Người dân địa phương từ đó về sau vẫn luôn lưu truyền câu thơ nói về giai thoại lịch sử:

“Cắt tóc, giết ngựa trắng

Dưới gốc thị thề nguyền

Nguyện đồng tâm đồng chí

Phá giặc xây cơ đồ”.

Ngày 15-7-2001, nhân dân địa phương đã đóng góp kinh phí xây dựng một miếu thờ nhỏ ngay phía dưới gốc cây thị, khắc chữ trên bia: “Gốc thị sử tích, mùa thu Ất Tỵ 1425 Lê Lợi - Nguyễn Tuấn Thiện tuyên thệ/Thệ phát sơ thù Minh thị hạ/Quyết tâm bất dịch, trợ hòa đao” (đại ý có nghĩa là cùng nhau nguyện thề dưới gốc cây thị đánh đuổi giặc Minh xâm lược...).

Ngoài ý nghĩa lịch sử, cây thị còn có ý nghĩa tâm linh rất lớn. Người dân nơi đây luôn xem “Cây thị ăn thề” như là "báu vật", vị thánh của làng, bảo vệ, che chở họ vượt qua thiên tai bão tố nên bao thế hệ người dân đã luôn có ý thức bảo vệ, giữ gìn vun đắp cho cây phát triển.

Tháng 3/2023, chính quyền xã Kim Hoa đã gửi văn bản và các tư liệu liên quan về cây thị tới Hội bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam đề xuất công nhận cây thị là Cây Di sản Việt Nam với mục đích để cây thị được quan tâm và bảo tồn tốt hơn.

Hoài Thanh

Theo KT&ĐU