Kịch bản nào cho PVcomBank hậu PVN thoái vốn?
PVN nắm 52% vốn tại PVcomBank là trái luật
Luật các Tổ chức tín dụng quy định, ngân hàng thương mại cổ phần tối thiểu phải có 100 cổ đông, trong đó ít nhất 3 pháp nhân. Cổ đông cá nhân chỉ được nắm giữ tối đa 5% vốn điều lệ; cổ đông tổ chức được nắm giữ tối đa 15% vốn điều lệ; cổ đông và những người có liên quan không được sở hữu vượt quá 20% vốn điều lệ của một tổ chức tín dụng.
Việc qui định như trên là nhằm hạn chế tình trạng một nhóm tổ chức, cá nhân có thể thâu tóm một TCTD, gây ảnh hưởng đến quyền lợi của công chúng gửi tiền, gây mất an toàn cho hệ thống ngân hàng.
Cùng với đó, Luật các TCTD thể hiện rõ quan điểm của Chính phủ là không cho phép thành lập ngân hàng tư nhân và hoạt động của từng ngân hàng phải mang tính đại chúng hơn các doanh nghiệp kinh doanh trong lĩnh vực khác để bảo đảm sự minh bạch.
Việc PVN hiện đang sở hữu tới 52% cổ phần tại PVcomBank là đi ngược lại tinh thần của Luật các TCTD, tiềm ẩn nhiều rủi ro.
Phiên tòa sơ thẩm xét sử vụ án Oceanbank vừa kết thúc chưa lâu, với số lượng bị can lớn tới mức kỷ lục từ trước tới nay. Nhiều người cho rằng đó là cái kết đắng của liên minh PVN - Oceanbank. Đó cũng là bài học nhãn tiền cho việc các doanh nghiệp lớn muốn mở rộng, thao túng thị trường, không loại trừ đằng sau là lợi ích nhóm, đi ngược lại những quy định của luật pháp.
Ngày 17/8/2017, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ vừa ký văn bản phê duyệt thoái vốn nhà nước tại hàng loạt doanh nghiệp thuộc Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN) giai đoạn 2017-2020, trong đó có thoái vốn tại PVcomBank.
Ngoài ra, trong quý III/2017, Bộ Công Thương cũng trình Thủ tướng Chính phủ các Đề án: Tái cơ cấu, chuyển giao vốn PVN tại Ngân hàng Thương mại cổ phần Đại chúng Việt Nam (PVcomBank).
Trước đó, ngày 10/3/2016, Thủ tướng Chính phủ đã chấp thuận tiếp tục thực hiện tái cơ cấu PVcomBank giai đoạn 2016 - 2020 và Ngân hàng Nhà nước (NHNN) sẽ tiếp nhận đại diện chủ sở hữu phần vốn của PVN tại ngân hàng này sau khi hoàn thành Đề án tái cơ cấu PVcomBank (Đề án này đã được NHNN phê duyệt chính thức vào ngày 3/6/2016).
Đáng ra, PVN đã phải thoái vốn khỏi PVcomBank trong giai đoạn tái cơ cấu lần 1 (2010-2015). Tuy nhiên, cho tới thời điểm hiện tại, theo thông tin trên trang web chính thức của PVcomBank (PVcombank.com.vn) thì PVN vẫn là cổ đông lớn nhất, nắm 52% vốn của ngân hàng này. Trong biên bản họp ĐHĐCĐ thường niên năm 2017 của PVcomBank vẫn có sự tham gia của đại diện PVN là ông Đỗ Chí Thanh, Phó Tổng Giám đốc PVN, với vai trò cổ đông lớn.
Báo cáo kế hoạch của HĐQT PVcomBank thực hiện trong năm 2017 được trình bày tại ĐHĐCĐ 2017 của PVcomBank tiếp tục không thấy nhắc tới nội dung cụ thể nào về việc chuyển giao cổ phần của PVN cho NHNN.
Cũng cần phải lưu ý rằng, theo báo cáo tài chính riêng đã kiểm toán của PVN năm 2016, PVN đang có khoảng trên 85.612 tỷ đồng tiền gửi tại các ngân hàng, chiếm khoảng gần 19,4% tổng tài sản của tập đoàn. Riêng tiền gửi tại PVcomBank là 18.786 tỷ đồng, chiếm 21,5% tổng huy động của ngân hàng này, chưa tính phần ủy thác cho vay của PVN tại PVcomBank là 3.427 tỷ đồng.
Kịch bản nào cho PVcomBank hậu PVN thoái vốn?
Khi được hỏi lý do tại sao Thủ tướng lại quyết định NHNN sẽ tiếp nhận đại diện chủ sở hữu phần vốn của PVN tại PVcomBank mà không để ngân hàng này "tự bơi" như các ngân hàng khác trong việc tìm đối tác mới, một vị chuyên gia lý giải, khả năng là do cổ phiếu PVcomBank không hấp dẫn, thị trường chưa thể hấp thụ một số lượng lớn cổ phiếu PVcomBank khi PVN thoái vốn nên NHNN buộc phải tiếp quản.
Vị này cho rằng, dù thế nào thì PVN cũng buộc phải thoái vốn gấp tại PVcomBank, bởi sở hữu trên 52% vốn tại một ngân hàng là trái với Luật các TCTD. Cùng với đó, ông lo ngại rủi ro về những Oceanbank, Phạm Công Danh thứ 2 tại PVcomBank, vì thế dù thế nào PVN cũng cần phải thoái vốn tại đây.
Tuy nhiên, vị chuyên gia nói trên tỏ ra băn khoăn: "Nếu NHNN tiếp nhận đại diện chủ sở hữu phần vốn của PVN tại PVcomBank thì có khác nào lại một kịch bản mua lại bắt buộc? Vấn đề này liệu có được đưa ra bàn và lấy ý kiến, thông qua tại ĐHĐCĐ? Khi NHNN nắm 52% vốn điều lệ thì liệu có cổ đông nào muốn ở lại một nơi mà có thể quyền quyết định của mình là bằng 0?".
Trong bối cảnh khá nhiều ngân hàng (chưa nói các doanh nghiệp trong các ngành khác) có quy mô vốn lớn và hoạt động hiệu quả hơn PVcomBank rất nhiều sẽ phát hành thêm cổ phần hoặc IPO trong thời gian tới, thu hút một lượng vốn lớn từ thị trường, đúng là để PVcomBank có thể tìm được nhà đầu tư thay thế PVN không phải việc dễ. Vì thế, việc Thủ tướng giao NHNN tiếp quản 52% vốn này chưa thể nói là tốt hay xấu với PVcomBank, nhưng yêu cầu thoái vốn của PVN không thể chần chừ thêm nữa.
Theo Nhà đầu tư