Nâng tầm nông nghiệp Việt: Từ "điểm sáng" đến "con đường mới"

Điểm sáng trong bức tranh kinh tế

Năm 2023, ngành Nông nghiệp Việt Nam đã đạt được những thành tích ấn tượng, trở thành điểm sáng trong bức tranh kinh tế chung. Tăng trưởng ngành đạt 3,83% - mức cao nhất 10 năm qua. Kim ngạch xuất khẩu nông sản đạt hơn 53 tỷ USD, xuất siêu kỷ lục hơn 12 tỷ USD, tăng 43,7%, chiếm trên 42,5% xuất siêu cả nước.

Nhiều mặt hàng đạt kim ngạch xuất khẩu từ 1 tỷ USD trở lên, trong đó sầu riêng đạt mức tăng trưởng 66%, cao nhất từ trước đến nay, đạt hơn 5,57 tỷ USD. Xuất khẩu gạo tăng 17,4% về lượng, 39,4% về giá trị, đạt hơn 4,8 tỷ USD - mức tăng kỷ lục về lượng, giá trị, giá bán sau 34 năm Việt Nam quay trở lại thị trường xuất khẩu gạo thế giới. Cà phê Việt liên tục lập đỉnh giá và đạt kim ngạch xuất khẩu gần 4,2 tỷ USD. Kim ngạch xuất khẩu hạt điều cũng tăng 23,4 về lượng và 17,6% về giá trị, đạt 3,63 tỷ USD.

Tuy nhiên, bên cạnh những "điểm sáng", vẫn còn nhiều mặt hàng nông sản gặp khó khăn như cam sành, thanh long, tôm, cá tra... Khó khăn trong sản xuất, doanh nghiệp thiếu đơn hàng, thị trường tiêu thụ thu hẹp khiến xuất khẩu các nông sản này sụt giảm, hoặc tăng về sản lượng, nhưng vẫn giảm giá trị so cùng kỳ năm trước. Kim ngạch xuất khẩu thủy sản giảm 17,5%, chè giảm 10,9%, xuất khẩu hạt tiêu tăng 16,6% về lượng, nhưng giảm 6% giá trị.

Nông nghiệp xanh và sáng tạo: Chìa khóa cho sự phát triển bền vững

Nông nghiệp Việt Nam đang đối mặt với thực trạng "xuất khẩu tài nguyên" dựa vào lợi thế tài nguyên, "xuất khẩu thô" với tỷ trọng vật tư, nguyên liệu nhập khẩu cao. Hàm lượng tri thức, công nghệ và giá trị gia tăng từ đổi mới sáng tạo còn thấp. Để nâng cao giá trị nông sản, cần hướng đến một nền nông nghiệp xanh và sáng tạo, dựa trên với những định hướng đột phá:

- Nông nghiệp xanh: Phát triển nông nghiệp xanh là xu hướng tất yếu, không thể đảo ngược. Việc áp dụng các mô hình sản xuất nông nghiệp tuần hoàn, giảm phát thải khí nhà kính, ứng dụng khoa học công nghệ, truy xuất nguồn gốc... sẽ giúp gia tăng giá trị nông sản, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thị trường.

- Sáng tạo: Tăng cường ứng dụng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo vào tất cả các khâu trong chuỗi giá trị nông sản. Nâng cao chất lượng sản phẩm, đa dạng hóa sản phẩm, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thị trường.

- Tín chỉ carbon: Mỏ vàng mới cho ngành nông nghiệp. Việt Nam được đánh giá là thị trường tiềm năng của tín chỉ carbon. Mỗi năm, Việt Nam có thể bán ra thị trường thế giới 57 triệu tín chỉ carbon, thu về hàng trăm triệu USD. Đây là hướng đi mới, mang lại nhiều lợi ích kinh tế và môi trường cho ngành Nông nghiệp.

- Kết nối: Tăng cường kết nối giữa các khâu trong chuỗi giá trị nông sản, từ sản xuất, chế biến, đến phân phối và tiêu thụ. Xây dựng thương hiệu mạnh cho nông sản Việt Nam.

- Phát triển thị trường: Mở rộng thị trường xuất khẩu nông sản, đa dạng hóa thị trường tiêu thụ. Tăng cường xúc tiến thương mại, quảng bá nông sản Việt Nam ra thị trường quốc tế.

Con đường mới cho nông nghiệp Việt Nam

Nông nghiệp Việt Nam cần chuyển đổi từ tư duy sản xuất nông nghiệp sang tư duy kinh tế nông nghiệp, hướng đến "con đường nông sản mới".   Để "con đường nông sản mới" thành công, cần có sự chuyển đổi mạnh mẽ về tư duy của người nông dân, doanh nghiệp và các cơ quan quản lý. Cần xây dựng chương trình, kế hoạch cụ thể để phát triển nông nghiệp du lịch, nông nghiệp giải trí, nông nghiệp thời trang...

Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các ngành, các cấp, các doanh nghiệp và người nông dân để tạo ra chuỗi giá trị nông sản bền vững. Việc ứng dụng khoa học công nghệ, xây dựng hệ thống kiểm soát chất lượng, kết nối thị trường... là những yếu tố then chốt để nâng cao giá trị nông sản Việt Nam.

Nông nghiệp Việt Nam đang đứng trước cơ hội và thách thức lớn. Nắm bắt được xu hướng phát triển của thị trường và áp dụng các giải pháp phù hợp, ngành nông nghiệp Việt Nam có thể phát triển mạnh mẽ và bền vững, góp phần nâng cao đời sống của người nông dân và thúc đẩy phát triển kinh tế đất nước. 

Bảo An 

Theo KTDU