Phát triển nhà ở cho công nhân: Cần có những “cú hích” mạnh hơn

Nhu cầu về nhà ở của công nhân lao động đang là một trong những vấn đề rất cấp thiết, khi mà thu nhập của họ còn thấp, việc thực thi các chính sách về nhà ở cho đối tượng này còn nhiều bất cập. Việc quản lý và phát triển nhà ở cho công nhân nói riêng vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu thực tế. Anh Nguyễn Đức Hải - công nhân làm việc tại khu công nghiệp Sài Đồng chia sẻ, anh quê ở Hải Dương, hiện đã làm việc được 5 năm nhưng vẫn phải thuê nhà trọ. Với thu nhập thấp như hiện nay thì việc mua nhà đối với anh là một câu chuyện xa vời. Nếu địa phương có nhà ở xã hội và có chính sách hỗ trợ cho vay trả góp thì nhiều người có hoàn cảnh như anh sẽ có điều kiện an cư để yên tâm làm việc.

Trong nhiều năm vừa qua, việc chăm lo giải quyết nhà ở cho người dân luôn được Đảng và Nhà nước ta quan tâm và xác định là nhiệm vụ trọng tâm trong phát triển kinh tế - xã hội của đất nước; đặc biệt là việc đẩy mạnh phát triển nhà ở xã hội để giải quyết nhu cầu chỗ ở cho các đối tượng là công nhân tại các khu công nghiệp. Báo cáo của Bộ Xây dựng về kết quả thực hiện chương trình phát triển nhà ở xã hội dành cho công nhân, người lao động cho thấy, đến nay, trên địa bàn cả nước đã có 202 dự án nhà ở xã hội dành cho công nhân, với số lượng gần 7,4 triệu m2 sàn; trong đó đã hoàn thành 111 dự án với quy mô xây dựng 2,3 triệu m2 sàn, đạt tỷ lệ 36% so với kế hoạch; đang tiếp tục triển khai 91 dự án với quy mô xây dựng khoảng trên 5 triệu m2 sàn nhà ở.

Theo ông Hà Quang Hưng - Phó Cục trưởng Cục quản lý nhà và Thị trường bất động sản (Bộ Xây dựng), hiện hệ thống chính sách đối với nhà ở xã hội, nhà ở công nhân đã đầy đủ và cụ thể qua các hành lang pháp lý như Luật Nhà ở và Nghị định số 100/2015/NĐ-CP của Chính phủ về phát triển và quản lý nhà ở xã hội. Thế nhưng, kết quả phát triển nhà ở xã hội, trong đó có nhà ở công nhân chưa được như kỳ vọng. Trong quy định của Luật Nhà ở và Nghị định 100 đã quy định về việc dành quỹ đất để phát triển nhà ở xã hội và nhà ở cho công nhân, xây dựng hạ tầng phải dành quỹ đất xây dựng nhà ở xã hội... Tuy nhiên, trên thực tế, nhiều nơi chưa thực hiện điều này. Nhiều địa phương chưa quan tâm đến phát triển nhà ở xã hội, chưa đưa chỉ tiêu phát triển nhà ở xã hội vào kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 5, hàng năm theo quy định của pháp luật. Đặc biệt, chưa thực hiện nghiêm quy định dành 20% quỹ đất trong các dự án nhà ở thương mại để phát triển nhà ở xã hội.

Ông Nguyễn Mạnh Hà - Phó Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản Việt Nam cho biết, vấn đề nhà ở công nhân hiện cần có chính sách mạnh mẽ hơn, tuy từ năm 2018, Chính phủ đã có kế hoạch phát triển nhà ở xã hội bao gồm nhà công nhân viên chức, nhà công nhân và nhà sinh viên nhằm hỗ trợ giải quyết nhu cầu nhà ở lớn.

Bên cạnh đó, nút thắt về nguồn vốn cũng là rào cản với người có thu nhập thấp. Theo Bộ Xây dựng, hiện nay, Ngân hàng Chính sách xã hội mới được phân bổ 2.163/9.000 tỷ đồng (đáp ứng 24% nhu cầu vốn thực hiện chính sách nhà ở xã hội đến năm 2020). Các tổ chức tín dụng được Nhà nước chỉ định (4 ngân hàng thương mại do Ngân hàng Nhà nước Việt Nam chỉ định) chưa được bố trí nguồn vốn để cấp bù lãi suất cho vay nhà ở xã hội. Ngoài ra, chưa có quy chế sử dụng nguồn tiền thu được từ 20% quỹ đất trong các dự án khu đô thị, dự án nhà ở thương mại để phát triển nhà xã hội.

Một hạn chế nữa khi phát triển nhà ở xã hội cho công nhân là việc hầu hết doanh nghiệp chưa quan tâm, tích cực tham gia đầu tư nhà ở xã hội do các chính sách ưu đãi cho phát triển nhà ở xã hội đã ban hành chưa đủ hấp dẫn. Các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh trong khu công nghiệp chưa quan tâm đến nhà ở cho công nhân, người lao động của mình thông qua việc mua, thuê nhà ở, xây dựng nhà ở xã hội để cho công nhân thuê.

Để khắc phục các tồn tại, khó khăn vướng mắc, đẩy mạnh việc phát triển nhà ở xã hội cho công nhân, trong thời gian tới, Bộ Xây dựng sẽ khẩn trương hoàn chỉnh trình Chính phủ xem xét ban hành Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định 100/2015/NĐ-CP. Đề nghị Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam phối hợp với các địa phương, tổ chức khảo sát, lập quy hoạch chi tiết 1/500 thiết chế của công đoàn trên toàn bộ phạm vi diện tích đất do địa phương giới thiệu. Các địa phương thực hiện nghiêm quy định về bố trí quỹ đất 20% để phát triển nhà ở xã hội theo quy định.

Bộ Xây dựng cũng kiến nghị Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ giao Bộ Kế hoạch – Đầu tư nghiên cứu, báo cáo Ủy ban thường vụ Quốc hội bổ sung nguồn vốn cho các ngân hàng để cho vay. Theo đó, cần phải bổ sung các Chương trình hỗ trợ nhà ở xã hội vào danh mục được ưu tiên sử dụng vốn ngân sách đầu tư công trung hạn để có cơ sở bố trí vốn ngân sách nhà nước cho các chương trình nhà ở xã hội theo quy định của pháp luật về nhà ở.