Tăng cường năng lực cạnh tranh cho doanh nghiệp nông nghiệp Việt Nam

Vai trò của các chính sách Nhà nước trong việc tăng cường khả năng phát triển, năng lực cạnh tranh và việc ứng dụng khoa học - công nghệ vào nông nghiệp rất quan trọng trong tình hình mới khi doanh nghiệp đang phục hồi sau dịch Covid-19.

Sản xuất nông nghiệp đạt kết quả khả quan

Trên thực tế, trong những tháng đầu năm 2023, sản xuất nông nghiệp đạt được kết quả khả quan. Tổng sản phẩm trong nước (GDP) quý I/2023 ước tính tăng 3,32% so với cùng kỳ năm trước, trong khi khu vực công nghiệp và xây dựng giảm so với cùng kỳ thì khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản tăng 2,52%, đóng góp 8,85% vào mức tăng trưởng chung của nền kinh tế.

Nhiều khó khăn, hạn chế cần khắc phục

Tuy nhiên, nông nghiệp Việt Nam hiện nay vẫn còn gặp nhiều khó khăn, hạn chế cần khắc phục. Nước ta là một quốc gia có lợi thế về nông nghiệp, nhưng chủ thể sản xuất nông nghiệp vẫn chủ yếu là các hộ gia đình, điều này khiến cho sự phát triển của ngành nông nghiệp thiếu tính đột phá, sự phát triển của các doanh nghiệp nông nghiệp trong giai đoạn vừa qua còn khá khiêm tốn so với tiềm năng, lợi thế phát triển.

Theo số liệu của Tổng cục Thống kê (từ năm 2017 - 2022), tính đến hết ngày 31/12/2022, cả nước có 12.094 doanh nghiệp nông nghiệp trong tổng số 89.5876 doanh nghiệp cả nước đang hoạt động, chỉ chiếm gần 1,35% tổng số doanh nghiệp trên cả nước.

Quy mô đầu tư vào nông nghiệp chủ yếu ở mức nhỏ và siêu nhỏ, chiếm đến 90%, doanh nghiệp có quy mô vừa chỉ chiếm 4,0% và tiếp đến là doanh nghiệp có quy mô lớn chiếm chưa đầy 6%.

Chính sách chưa đủ mạnh

Theo TS. Vũ Mạnh Hùng - Vụ trưởng Vụ Nông nghiệp & Phát triển nông thôn, Ban Kinh tế Trung ương, sự phát triển khiêm tốn này xuất phát từ nhiều nguyên nhân, một trong những nguyên nhân chính là chưa có chính sách thực sự đủ mạnh để thúc đẩy sự phát triển của khu vực doanh nghiệp nông nghiệp.

Hiện nay, chính sách phát triển doanh nghiệp nông nghiệp chủ yếu tập trung vào hỗ trợ, ưu đãi đối với doanh nghiệp nông nghiệp như: hỗ trợ đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng; hỗ trợ giao đất, cho thuê đất; ưu đãi tín dụng; hỗ trợ vốn, giống khi gặp khó khăn do thiên tai, dịch bệnh; hỗ trợ về chế biến sản phẩm; khuyến khích, thu hút đầu tư tư nhân; hỗ trợ chuyển giao công nghệ mới.

"Lĩnh vực hỗ trợ của chính sách như vậy được xem là khá toàn diện, tuy nhiên tính đồng bộ của chính sách, mức độ hỗ trợ của chính sách chưa tốt; đôi khi khâu tổ chức triển khai còn chậm, nguồn lực bố trí cho triển khai chính sách khá khó khăn nên các chính sách có mức hỗ trợ thấp lại tổ chức thực hiện một cách nửa vời nên hiệu quả, mức độ tác động đến sự phát triển của doanh nghiệp chưa lớn” - ông Hùng nói.

Giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh

Để nâng cao năng lực cạnh tranh cho doanh nghiệp nông nghiệp Việt Nam, các chuyên gia đề xuất một số giải pháp sau:

• Tăng cường sự đồng bộ, hiệu quả của chính sách

Chính sách phát triển doanh nghiệp nông nghiệp cần được xây dựng đồng bộ, toàn diện, có tính khả thi cao, đáp ứng được nhu cầu phát triển của doanh nghiệp. Đồng thời, cần có cơ chế giám sát, đánh giá hiệu quả thực hiện chính sách để kịp thời điều chỉnh, bổ sung cho phù hợp.

• Thúc đẩy ứng dụng khoa học - công nghệ

Ứng dụng khoa học - công nghệ là một trong những yếu tố quan trọng để nâng cao năng suất, chất lượng, giá trị gia tăng của nông sản. Chính phủ cần có cơ chế, chính sách hỗ trợ doanh nghiệp nông nghiệp tiếp cận, ứng dụng các tiến bộ khoa học - công nghệ mới.

• Hỗ trợ phát triển doanh nghiệp quy mô lớn

Doanh nghiệp quy mô lớn có lợi thế về quy mô, vốn, công nghệ, thị trường... nên có khả năng cạnh tranh cao hơn. Chính phủ cần có cơ chế, chính sách hỗ trợ doanh nghiệp nông nghiệp quy mô lớn phát triển, như: hỗ trợ về vốn, đất đai, cơ sở hạ tầng, khoa học - công nghệ, thương mại...

• Tăng cường năng lực quản trị, điều hành doanh nghiệp

Nâng cao năng lực quản trị, điều hành doanh nghiệp là một trong những yếu tố quan trọng để doanh nghiệp có thể phát triển bền vững. Chính phủ cần có cơ chế, chính sách hỗ trợ doanh nghiệp nông nghiệp nâng cao năng lực quản trị, điều hành, như: đào tạo nguồn nhân lực, tư vấn, hỗ trợ kỹ thuật...

• Tạo thuận lợi cho doanh nghiệp tiếp cận thị trường

Thị trường là yếu tố quan trọng đối với sự phát triển của doanh nghiệp. Chính phủ cần có cơ chế, chính sách hỗ trợ doanh nghiệp nông nghiệp tiếp cận thị trường trong nước và quốc tế, như: hỗ trợ xúc tiến thương mại, xây dựng thương hiệu, phát triển hệ thống phân phối...

• Tăng cường liên kết giữa doanh nghiệp nông nghiệp với doanh nghiệp chế biến, tiêu thụ

Liên kết giữa doanh nghiệp nông nghiệp với doanh nghiệp chế biến, tiêu thụ là một giải pháp quan trọng để nâng cao giá trị gia tăng của nông sản. Chính phủ cần có cơ chế, chính sách hỗ trợ doanh nghiệp nông nghiệp liên kết với doanh nghiệp chế biến, tiêu thụ, như: hỗ trợ xây dựng chuỗi giá trị, hợp tác xã, liên minh ngành hàng...

Theo các chuyên gia kinh tế, doanh thu của các doanh nghiệp nông nghiệp chỉ bằng 0,62% tổng doanh thu của hệ thống doanh nghiệp, năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp yếu kém, thể hiện ở các mặt như:

- Các doanh nghiệp sản xuất nông nghiệp chậm cập nhật công nghệ sản xuất, chưa chuyên nghiệp quản lý sản xuất và thiếu đầu tư vào nghiên cứu và phát triển.
- Thị trường tiêu thụ sản phẩm còn hạn chế và chưa được mở rộng.
- Sản phẩm còn thiếu đa dạng, chất lượng sản phẩm còn hạn chế.

Cần đồng bộ chính sách hỗ trợ doanh nghiệp nông nghiệp

Để nâng cao năng lực cạnh tranh cho doanh nghiệp nông nghiệp, cần có sự đồng bộ giữa chính sách và thúc đẩy ứng dụng khoa học - công nghệ.

Về chính sách, cần tập trung vào các giải pháp sau:

- Tăng cường các chính sách về hỗ trợ tiếp cận nguồn vốn.
- Tổ chức thực thi các chính sách hỗ trợ về tạo quỹ đất, quy hoạch các vùng đất sản xuất nông nghiệp, vùng nguyên liệu.
- Xây dựng hệ thống hỗ trợ và khuyến khích doanh nghiệp khởi nghiệp trong nông nghiệp.
- Tiếp tục hoàn thiện thể chế, chính sách hỗ trợ công tác pháp lý cho doanh nghiệp.
- Thực hiện các chính sách hỗ trợ thúc đẩy chuyển đổi số cho các doanh nghiệp nông nghiệp.

Thúc đẩy ứng dụng khoa học - công nghệ trong nông nghiệp

Ứng dụng khoa học - công nghệ là một trong những yếu tố quan trọng để nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp nông nghiệp. Cụ thể, cần thúc đẩy các doanh nghiệp nông nghiệp ứng dụng các công nghệ sau:

- Công nghệ sinh học: Công nghệ sinh học giúp nâng cao năng suất, chất lượng nông sản, giảm thiểu sử dụng thuốc bảo vệ thực vật và phân bón hóa học.
- Công nghệ thông tin: Công nghệ thông tin giúp doanh nghiệp nông nghiệp quản lý sản xuất, kinh doanh hiệu quả hơn.
- Công nghệ chế biến: Công nghệ chế biến giúp đa dạng hóa sản phẩm nông nghiệp, nâng cao giá trị gia tăng. 

Tăng cường năng lực cạnh tranh cho doanh nghiệp nông nghiệp là một nhiệm vụ quan trọng để phát triển ngành nông nghiệp Việt Nam. Việc triển khai hiệu quả các giải pháp nêu trên sẽ góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp nông nghiệp, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế nông nghiệp, nông thôn.

Bảo An 

Theo Kinh tế và đồ uống