Tiềm năng và phát triển cây chè Shan tuyết hữu cơ ở Vị Xuyên

Vị Xuyên là huyện miền núi biên giới phía Bắc của tỉnh Hà Giang, có diện tích tự nhiên 151.980 ha, với địa hình phần lớn là đồi núi, độ cao trung bình từ 300 – 400m so với mặt nước biển.  Trong thời gian qua, huyện Vị Xuyên đã tập trung vào phát triển kinh tế, tập trung vào các loại cây chủ lực như cây lúa chất lượng cao, cây ăn quả và đặc biệt là cây chè Shan tuyết hữu cơ trong các khu vực cao. Tổng diện tích chè của huyện đã tăng lên 3.674 ha đến năm 2022, trong đó có 2.450,9 ha là chè Shan tuyết hữu cơ ở các xã vùng cao. Diện tích chè Shan tuyết hữu cơ tập trung ở các xã Thượng Sơn, Cao Bồ, Quảng Ngần, Thanh Thủy, Lao Chải, Xín Chải, Thanh Đức, Phương Tiến.

Trong những năm qua, cây chè đã đóng góp quan trọng vào phát triển kinh tế - xã hội của huyện, góp phần xóa đói giảm nghèo, nâng cao thu nhập cho người dân. Năng suất, sản lượng chè từng bước được nâng cao, giá trị sản phẩm chè chiếm khoảng 10% tổng giá trị ngành trồng trọt Thu nhập trung bình của hộ trồng chè đã tăng thêm 21 triệu đồng/năm so với những hộ không trồng chè. Huyện cũng đã tạo ra một mạng lưới của các doanh nghiệp và hợp tác xã để thu mua và chế biến sản phẩm chè.

Vị Xuyên có nhiều tiềm năng để phát triển cây chè Shan tuyết hữu cơ, nhờ những yếu tố như:

- Điều kiện tự nhiên thuận lợi: Vị Xuyên có khí hậu mát mẻ quanh năm, độ cao từ 500-1500m so với mực nước biển, phù hợp với điều kiện sinh trưởng của cây chè Shan tuyết.

- Diện tích chè Shan tuyết lớn: Diện tích chè Shan tuyết ở Vị Xuyên lên tới 2.450,9 ha, trong đó có 1.892,3 ha được cấp chỉ dẫn địa lý.

- Thị trường tiêu thụ rộng lớn: Chè Shan tuyết Vị Xuyên có chất lượng cao, được nhiều người tiêu dùng ưa chuộng, cả trong và ngoài nước.

Một trong những giải pháp quan trọng góp phần nâng cao năng suất, chất lượng chè của huyện là việc đầu tư cơ sở thu mua, chế biến chè. Hiện nay, trên địa bàn huyện có một số doanh nghiệp đã đầu tư những dây chuyền chế biến chè với công nghệ tiên tiến, thiết bị hiện đại, tạo ra sản phẩm chè có chất lượng cao, đáp ứng nhu cầu của thị trường trong nước và quốc tế.

Với những tiềm năng và lợi thế sẵn có, cùng với sự nỗ lực của các cấp, các ngành và người dân, cây chè Vị Xuyên đang có cơ hội phát triển bền vững, góp phần nâng cao thu nhập cho người dân, thúc đẩy kinh tế - xã hội của địa phương. 

TTuy nhiên, còn nhiều thách thức trong việc phát triển cây chè, bao gồm năng suất và sản lượng chè vẫn còn thấp, giá thu mua không ổn định, và sự hạn chế trong việc tạo ra chuỗi giá trị thúc đẩy phát triển chè. 

- Năng suất, sản lượng chè còn thấp, do giá thu mua chè búp tươi không ổn định, chưa khuyến khích được người dân đầu tư chăm sóc đủ theo quy trình. Đối với chè Shan tuyết vùng cao chủ yếu cây chè phát triển tự nhiên, mật độ thưa thớt, chưa được chăm sóc, trồng dặm, bón thúc hàng năm, địa hình phức tạp không thuận lợi.

- Việc liên kết sản xuất, ký kết hợp đồng đầu tư, tiêu thụ sản phẩm giữa các doanh nghiệp, HTX với các hộ sản xuất còn rất hạn chế, mới chỉ thu mua sản phẩm, chưa có đầu tư đầu vào theo chuỗi khép kín.

- Việc duy trì, tái chứng nhận vùng chè sản xuất hữu cơ chưa được các doanh nghiệp, HTX quan tâm, đồng thời chi phí cấp lại chứng nhận hữu cơ, VietGAP còn quá cao, các doanh nghiệp, HTX không đủ năng lực tài chính để ra hạn chứng nhận.

Để đối phó với những khó khăn này, huyện Vị Xuyên đã xác định rõ mục tiêu của mình và đề xuất một loạt các giải pháp:

- Tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động người dân về tiềm năng, lợi thế, lợi ích của cây chè, bảo tồn diện tích chè Shan tuyết cổ thụ, duy trì vùng chè Shan tuyết hữu cơ.

- Phát huy lợi thế của vùng chè địa phương, xác định cây chè là cây chủ lực, chỉ đạo thực hiện phát triển sản xuất theo Nghị quyết “17” của BCH Đảng bộ tỉnh về phát triển nông nghiệp đặng trưng hàng hóa chất lượng cao theo chuỗi giá trị.

- Tiếp tục vận động các doanh nghiệp, các HTX được phân vùng nguyên liệu chủ động kinh phí tái chứng nhận duy trì và mở rộng diện tích chứng nhận hữu cơ.

- Tổ chức tập huấn, hướng dẫn các hộ quy trình chăm sóc hữu cơ, quy trình đốn tỉa, thu hoạch, đảm bảo năng suất, sản lượng, chất lượng, duy trì diện tích thường xuyên, lâu dài.

- Tổ chức sản xuất theo hình thức liên kết theo chuỗi giá trị khép kín giữa HTX, Tổ hợp tác với Doanh nghiệp bao tiêu sản phẩm.

- Ứng dụng các tiến bộ khoa học công nghệ trong chế biến, chế biến sâu, đáp ứng yêu cầu về tiêu chuẩn, số lượng, chất lượng của đơn vị thu mua, các tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm.

Với những giải pháp trên, huyện Vị Xuyên kỳ vọng sẽ phát triển cây chè theo hướng hữu cơ, nâng cao giá trị sản phẩm, góp phần phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.

Bảo An