Xuất khẩu thủy sản dự kiến sẽ phục hồi vào nửa cuối năm 2024

Theo thống kê từ số liệu của Tổng cục Hải quan, 11 tháng năm 2023, xuất khẩu thủy sản của Việt Nam đạt 1,923 triệu tấn, trị giá 8,230 tỷ USD, giảm 8,72% về lượng và giảm 19,06% về trị giá so với cùng kỳ năm 2022. Trong đó, xuất khẩu các nhóm hàng thủy sản chủ lực đều giảm so với cùng kỳ năm 2022.

Trong 11 tháng năm 2023, tôm là mặt hàng thủy sản xuất khẩu giảm mạnh nhất, giảm 14,52% về lượng và giảm 23,04% về trị giá so với cùng kỳ năm 2022, đạt 352,3 nghìn tấn, trị giá 3,09 tỷ USD.

Cá tra, cá basa là mặt hàng xuất khẩu lớn nhất về lượng và lớn thứ 2 về trị giá trong 11 tháng năm 2023, đạt 732,5 nghìn tấn, trị giá 1,68 tỷ USD, giảm 9,63% về lượng và giảm 26,97% về trị giá so với cùng kỳ năm 2022. Trong đó, Trung Quốc là thị trường xuất khẩu cá tra, basa lớn nhất của Việt Nam, đạt 225,2 nghìn tấn, trị giá 495,1 triệu USD, giảm 10,98% về lượng và giảm 21,54% về trị giá so với cùng kỳ năm 2022.

Các thị trường xuất khẩu cá tra, basa lớn tiếp theo gồm Hoa Kỳ, EU, ASEAN, Brazin, Mexico. Đáng chú ý, tháng 11/2023 là tháng thứ 2 liên tiếp xuất khẩu cá tra, basa tăng so với cùng kỳ năm 2022. Trong đó, xuất khẩu sang nhiều thị trường tăng mạnh về lượng như: Trung Quốc, EU, ASEAN, Brazin, Mexicoô, Anh, Canada....

Xuất khẩu cá ngừ của Việt Nam trong 11 tháng năm 2023 đạt 153,5 nghìn tấn, trị giá 779,3 triệu USD, giảm 9,67% về lượng và giảm 17,78% về trị giá so với cùng kỳ năm 2022. Trong 11 tháng năm 2023, xuất khẩu cá ngừ của Việt Nam sang Hoa Kỳ giảm, trong khi xuất khẩu sang EU, ASEAN, Israel, Nga, Mexico, Hàn Quốc... tăng trởng khả quan.

Ước tính, tháng 12/2023, xuất khẩu thủy sản của Việt Nam đạt 750 triệu USD, giảm 5,1% so với tháng trước và giảm 0,3% so với tháng 12/2022. 

Bà Lê Hằng, Giám đốc truyền thông VASEP, cho biết lạm phát ở các nước lớn đã được kiềm chế, kinh tế thế giới đã thoát đáy nhưng tốc độ phục hồi chậm nên vẫn tác động đến nhu cầu tiêu thụ thủy sản.

Bên cạnh đó, xung đột Nga – Ukraine, giao tranh ở Trung Đông và các vấn đề địa chính trị khác trên thế giới chắc chắn làm xáo trộn thương mại toàn cầu, trong đó có thủy sản.

Hệ lụy xảy ra là chi phí vận tải tăng, giá sản phẩm đầu vào cho nuôi trồng, chế biến thủy sản tăng. Ngoài ra cũng không loại trừ trường hợp có thể gây ra cơn lốc lạm phát mới ảnh hưởng đến nhu cầu tiêu thụ thủy sản trong năm 2024. Chu kỳ giảm giá nhiều loài thủy sản có thể vẫn tiếp diễn tới hết nửa đầu năm 2024.

Dự báo về tốc độ phục hồi các thị trường lớn của thuỷ sản Việt Nam, VASEP đánh giá nhu cầu ở thị trường Mỹ vẫn phục hồi chậm và có xu hướng tăng nhập khẩu tôm giá rẻ từ Ecuador. Không chỉ vậy, xuất khẩu tôm sang Mỹ sẽ gặp khó khăn hơn nếu bị áp thuế chống trợ cấp. Đối với thị trường Trung Quốc, nhu cầu phục hồi mạnh hơn nhưng giá thấp, khó cạnh tranh.

Với thị trường EU, nếu không tháo gỡ được thẻ vàng IUU trong năm 2024 sẽ khiến việc xuất khẩu sang thị trường này bị đình trệ vì thủ tục xác nhận, chứng nhận thuỷ sản khai thác còn bất cập, các yếu tố nguồn lực, nhân lực và cơ sở hạ tầng không đáp ứng. Những ngành hàng như cá ngừ, mực, bạch tuộc và cá biển bị ảnh hưởng nhiều nhất.

Ngoài những khó khăn thì cũng có các yếu tố tích cực là hiện tồn kho cá tra tại các thị trường Mỹ, Trung Quốc, EU không còn là vấn đề. Dự kiến giá xuất khẩu sẽ tăng trở lại ở các thị trường.

VASEP cũng dự báo sẽ có xu hướng tăng gia công sau khi ngành chế biến thuỷ sản Trung Quốc bị cáo buộc sử dụng lao động cưỡng bức và động thái của Trung Quốc cấm nhập khẩu thuỷ sản Nhật Bản khiến các nhà máy Nhật Bản đổ xô sang Việt Nam tìm đối tác gia công. Ngoài ra, doanh nghiệp có thể sẽ tăng nhập khẩu nguyên liệu để sản xuất, xuất khẩu và tăng gia công cho các thị trường Nhật Bản, Mỹ.

“Dự báo xuất khẩu thuỷ sản Việt Nam sẽ phục hồi dần trong năm 2024 và khả quan hơn vào nửa cuối năm. Dự đoán kim ngạch xuất khẩu thuỷ sản của Việt Nam năm 2024 có thể ở mức 9,5-10 tỉ USD” - VASEP dự báo.

Năm 2023, EU là thị trường nhập khẩu thủy sản lớn nhất thế giới. Theo thống kê của ITC, trong 8 tháng đầu năm 2023, nhập khẩu thủy sản của EU từ thị trường ngoài khối đạt 23,04 tỷ USD, giảm 2,1% so với cùng kỳ năm 2022. Trong đó, với mức giảm mạnh, Việt Nam xuống vị trí là thị trường cung cấp thủy sản lớn thứ 8 cho EU trong 8 tháng đầu năm 2023, sau Na Uy, Ecuado, Maroc, Anh, Trung Quốc, Iceland và Ấn Độ, đạt 652 triệu USD, giảm 31,1% so với cùng kỳ năm 2022, mức giảm mạnh nhất trong 10 thị trường cung cấp thủy sản lớn nhất cho EU. Thị phần thủy sản Việt Nam trong tổng nhập khẩu từ các thị trường ngoài khối của EU giảm từ 4% trong 8 tháng đầu năm 2022 xuống 2,8% trong 8 tháng đầu năm 2023.

Hoa Kỳ là thị trường nhập khẩu thủy sản lớn thứ 2 thế giới, đạt 21,75 tỷ USD trong 10 tháng năm 2023, giảm 16,3% so với cùng kỳ năm 2022. Trong các tháng gần đây, tốc độ giảm trị giá nhập khẩu thủy sản của Hoa Kỳ chậm lại đáng kể, chỉ ở mức 5,5 - 5,6% trong tháng 9 và 10/2023.

Việt Nam là thị trường cung cấp thủy sản lớn thứ 6 cho Hoa Kỳ, sau Canada, Chile, Ấn Độ, Indonesia, Ecuado. Đáng chú ý, tháng 10/2023, Hoa Kỳ tăng mạnh nhập khẩu thủy sản từ Việt Nam, tăng 138% về lượng và tăng 24,76% về trị giá so với tháng 10/2022, đạt 46,9 nghìn tấn, trị giá 188,13 triệu USD. Tính chung 10 tháng năm 2023, nhập khẩu thủy sản của Hoa Kỳ từ Việt Nam đạt 162,4 nghìn tấn, trị giá 1,36 tỷ USD, giảm 0,64% về lượng và giảm 29,48% về trị giá so với cùng kỳ năm 2022, chiếm 9,96% về lượng và 6,26% về trị giá trong tổng nhậập khẩu của Hoa Kỳ.

Ngoài một số thị trường lớn và truyền thống, mới đây, Thương vụ Việt Nam tại An-giêri đã phối hợp với hệ thống siêu thị Carrefour tại An-giê-ri tổ chức hoạt động giới thiệu và quảng bá phi lê cá tra, basa tại đại siêu thị Carrefour thuộc Trung tâm thương mại City Center ở Thủ đô Algeria. Mặc dù có bờ biển dài hơn 1.000 km2 và bắt đầu nuôi cá biển, nhưng Algeria mỗi năm vẫn phải nhập khẩu khoảng 30.000 tấn thủy hải sản các loại, chủ yếu là cá phi lê, với trị giá khoảng 100 triệu USD/năm.

Tiến Hoàng/KTDU