Hợp tác nâng cao năng lực Doanh nghiệp trong ngành công nghiệp hỗ trợ Việt Nam

Nguyên nhân ngành công nghiệp hỗ trợ trong nước chưa phát triển

Phát biểu khai mạc tại hội thảo, ông Hoàng Quang Phòng, Phó Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) nhấn mạnh, sự phát triển nhanh của nền kinh tế Việt nam cùng với quá trình hội nhập toàn cầu hóa sâu rộng đặt ra những cơ hội và cả những thách thức.

Bên cạnh đó, những thách thức mà Việt Nam gặp phải về sự gia tăng năng lực cạnh tranh, năng suất lao động, và giá trị gia tăng của nền kinh tế nói chung và các doanh nghiệp nói riêng theo hướng công nghiệp hóa hiện đại hóa.

Theo đó, Chính phủ Việt Nam cũng đã có những điều chỉnh và ban hành các chiến lược, cơ chế, chính sách, pháp luật nhằm đẩy mạnh sự phát triển công nghiệp hỗ trợ tại Việt Nam. Ngành công nghiệp hỗ trợ trong nước cũng đã có nhiều khởi sắc trong những năm qua cả về số lượng và chất lượng, chiếm khoảng 4,5% tổng số doanh nghiệp của ngành công nghiệp chế biến, chế tạo. Công nghiệp hỗ trợ góp phần tăng cường sự liên kết trong chuỗi cung ứng của các ngành công nghiệp chủ lực của nền kinh tế như dệt may, da giày, điện tử, nông nghiệp, thủy sản… với các thị trường lớn và khó tính như Hàn Quốc, Nhật, Mỹ, Châu Âu, Trung Quốc…

Tuy nhiên, bên cạnh những bước tiến của ngành công nghiệp hỗ trợ, vẫn còn nhiều thách thức như về quy mô, kinh nghiệm, năng lực, thị phần, thương hiệu… đòi hỏi nỗ lực của nhiều bên để công nghiệp hỗ trợ phát triển mạnh mẽ hơn, thu hẹp khoảng cách giữa yêu cầu của ngành công nghiệp nội địa, cũng như của các đối tác, khách hàng đa quốc gia và năng lực đáp ứng.

Theo ông Hoàng Quang Phòng những thách thức mà Việt Nam gặp phải về sự gia tăng năng lực cạnh tranh, năng suất lao động, và giá trị gia tăng của nền kinh tế nói chung và các doanh nghiệp nói riêng theo hướng công nghiệp hóa hiện đại hóa.

“Trong bối cảnh đó, công nghiệp hỗ trợ ở Việt Nam đóng vai trò quan trọng góp phần tăng tỷ trọng đóng góp của ngành công nghiệp chế biến, chế tạo trong cơ cấu kinh tế cũng như tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu”, Phó Chủ tịch VCCI khẳng định.

Vì vậy, việc thúc đẩy phát triển các ngành công nghiệp nền tảng, công nghiệp ưu tiên - mà trọng tâm là ngành công nghiệp hỗ trợ vẫn là nhiệm vụ hàng đầu mà các cơ quan, đơn vị và cộng đồng doanh nghiệp cùng chung tay thực hiện.

Thực trạng, năng lực doanh nghiệp CNHT Việt Nam

Trong bài trình bày của mình tại hội thảo, Ông Phạm Thanh Tùng - phòng Công nghiệp hỗ trợ, Cục Công nghiệp – Bộ Công thương cũng đã chỉ ra rằng: Khoảng 5.000 doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ, cung cấp nguyên vật liệu, phụ tùng, linh kiện cho các doanh nghiệp sản xuất sản phẩm cuối cùng trong các ngành ô tô, điện tử, cơ khí, dệt may, da giày.

Tập trung phần lớn tại đồng bằng sông Hồng và Đông Nam Bộ, chủ yếu thuộc các ngành cơ khí, và dệt may, da giày.

88% doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ là doanh nghiệp nhỏ và vừa (có 300 lao động trở xuống).

Lợi thế của các doanh nghiệp là các sản phẩm công nghiệp hỗ trợ phần nào đáp ứng khá tốt nhu cầu trong nước và được xuất khẩu sang nhiều quốc gia trên thế giới.

Một số doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ trong nước ngày càng tích cực sử dụng các công cụ quản lý hiện đại vào sản xuất, đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế, trở thành nhà cung cấp cho các công ty đa quốc gia.

Tuy nhiên, còn nhiều hạn chế như; Hàm lượng công nghệ trung bình và thấp; Các doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ Việt Nam còn nhiều hạn chế về năng lực tổ chức quản lý sản xuất và công nghệ kỹ thuật.

Báo cáo khảo sát của Tổng Cục thống kê năm 2021 cho thấy, về trình độ công nghệ, khoảng trên 30% doanh nghiệp cho biết hiện vẫn đang sử dụng hoàn toàn thiết bị điều khiển thủ công, trên 50% có sử dụng thiết bị bán tự động, chỉ hơn 10% doanh nghiệp có sử dụng thiết bị tự động hoá, và chưa đến 10% doanh nghiệp có sử dụng robot trong dây chuyền sản xuất.

Xét theo chuỗi giá trị, tỷ trọng doanh nghiệp hoạt động ở các phân khúc mang lại giá trị gia tăng cao trong chuỗi giá trị khá thấp, chỉ có khoảng 19% doanh nghiệp dệt may da giày và 33% doanh nghiệp điện tử có thực hiện công đoạn thiết kế trong quá trình sản xuất.

Phần lớn doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ chưa áp dụng các tiêu chuẩn quốc tế, hay những công cụ quản lý sản xuất thông dụng. Chỉ có khoảng 20% doanh nghiệp có chứng nhận ISO 9000 (quản lý chất lượng), 9% doanh nghiệp có chứng nhận ISO 14000 (quản lý môi trường), cũng khoảng hơn 20% doanh nghiệp cho biết có thực hiện 5S tại doanh nghiệp, trong khi các công cụ khác như Lean, 6 sigma, hay TQM, TPM thì số doanh nghiệp áp dụng chỉ khoảng từ 1-2%.

Cũng tại hội thảo, Phó Cục trưởng Cục Công nghiệp Bộ Công Thương Việt Nam ông Ngô Khải Hoàn cũng bày tỏ những quan điểm về quá trình hội nhập toàn cầu của ngành công nghiệp hỗ trợ, theo ông Hoàn, trong kỷ nguyên toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế sâu rộng hiện nay, đổi mới công nghệ, chuyển đổi số, và đa dạng hóa chuỗi cung ứng là xu thế phổ biến và là quá trình thay đổi sâu sắc các hoạt động sản xuất kinh doanh tại nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam.

Thời gian qua, Đảng và Nhà nước đã lãnh đạo, chỉ đạo các cấp, các ngành đẩy mạnh ứng dụng, phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, nghiên cứu nắm bắt, nâng cao khả năng tham gia sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu.

Nhiều cơ chế, chính sách đã được ban hành nhằm thúc đẩy mạnh mẽ quá trình phát triển công nghiệp nói chung và công nghiệp hỗ trợ nói riêng. Đến nay, nhiều chương trình, dự án, hoạt động được triển khai quyết liệt, đạt được những kết quả nhất định.

“Tuy nhiên, năng lực của các doanh nghiệp nội địa vẫn còn nhiều hạn chế, chưa phát triển tương xứng với tiềm năng và đối mặt với nhiều khó khăn thách thức mới”, ông Ngô Khải Hoàn cho biết.

Giải pháp nhằm tăng cường ứng dụng khoa học và công nghệ trong Công nghiệp hỗ trợ

Tại Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng đã đặt ra các mục tiêu nhằm nâng cao năng lực doanh nghiệp trong chiến lược phát triển CNHT, cụ thể:

Năm 2025: Là nước đang phát triển, có công nghiệp theo hướng hiện đại, vượt qua mức thu nhập trung bình thấp; tỉ trọng công nghiệp chế biến, chế tạo trong GDP đạt trên 25%;

Năm 2030: Là nước đang phát triển, có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao;

Năm 2045: Trở thành nước phát triển, thu nhập cao.

Tiếp tục đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá dựa trên nền tảng của khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và những thành tựu công nghệ của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư; Phát triển một số ngành công nghiệp nền tảng; ưu tiên công nghiệp mũi nhọn, công nghiệp công nghệ cao, công nghiệp hỗ trợ; tập trung phát triển mạnh công nghiệp chế biến, chế tạo gắn với công nghệ thông minh; chú trọng phát triển công nghiệp xanh.

Tăng cường hợp tác trong nước và quốc tế trong nghiên cứu, phát triển, ứng dụng khoa học, công nghệ, mua bán, chuyển giao các sản phẩm khoa học, công nghệ.

Đẩy mạnh hợp tác quốc tế trong việc đào tạo, phát triển nguồn nhân lực, phát triển hệ thống đánh giá, cấp chứng chỉ kỹ năng nghề quốc gia, đặc biệt đối với các kỹ năng nghề quan trọng trong lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ.

Mở rộng hợp tác quốc tế trong hoạt động công nghiệp hỗ trợ, đặc biệt là với quốc gia, vùng lãnh thổ, tổ chức, cá nhân nước ngoài, tập đoàn đa quốc gia, tập đoàn kinh tế nước ngoài có trình độ khoa học và công nghệ tiên tiến nhằm thu hút đầu tư, tạo mối liên kết giữa các tổ chức, cá nhân hoạt động công nghiệp hỗ trợ Việt Nam và nước ngoài.

Đẩy mạnh hợp tác quốc tế trong lĩnh vực phát triển nhân lực công nghiệp hỗ trợ, ưu tiên hợp tác đào tạo sinh viên các ngành kỹ thuật công nghiệp hỗ trợ tại các trường đại học, cao đẳng, dạy nghề tiên tiến trong khu vực và trên thế giới; thu hút, sử dụng có hiệu quả người có trình độ cao, lực lượng trẻ tài năng hợp tác nghiên cứu, giảng dạy công nghiệp hỗ trợ tại Việt Nam.

Hiện Bộ Công Thương cũng đang phối hợp với các cơ quan đơn vị triển khai Chương trình phát triển công nghiệp hỗ trợ giai đoạn 2016-2025 theo Quyết định số 68/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ ngày 18 tháng 01 năm 2017, nhằm hỗ trợ nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ nội địa và tăng cường kết nối, tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu. Trong năm 2021, có 48 doanh nghiệp được hướng dẫn áp dụng các hệ thống quản lý quản trị doanh nghiệp, quản trị sản xuất, 105 doanh nghiệp được tư vấn hỗ trợ kỹ thuật cải tiến sản xuất. Tổng cộng 62 khóa đào tạo nâng cao chất lượng nguồn nhân lực cho các cán bộ quản lý, người lao động của các doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ đã được tổ chức.

Tiến Hoàng/KTDU