Cơm sinh viên: Thịt ôi, rau nát, gạo hẩm

Lân la dò hỏi ở các chợ đầu mối mà các chủ hàng cơm bình dân thường hay nhập thực phẩm, xin phụ việc tại một vài quán cơm sinh viên… chúng tôi không khỏi bàng hoàng khi chứng kiến toàn bộ quy trình chế biến thực phẩm cũng như chất lượng đồ ăn tại những quán cơm bình dân dán mác giá rẻ cho sinh viên.

Cơm sinh viên - chỉ nên mua lợn chết?!

Tại chợ đầu mối Dịch Vọng Hậu, thực phẩm luôn rẻ hơn từ 3.000đ/kg tới 6.000đ/kg, cà chua dập nát “giá mềm” 5.000đ/kg, lá già cải thảo 3.000đ/kg …nhưng dường như vẫn quá cao so với khả năng của nhiều hộ kinh doanh nên họ phải chọn giải pháp: đi nhặt. Các loại hàng như lá già bắp cải, cải thảo, cà chua dập nát, lá hành úa, lá rau thơm... bị tiểu thương tách ra trong buổi chợ hoặc vứt bỏ lại luôn được thu nhặt sạch sẽ.

Nhặt lá rau dập nát để chế biến cơm sinh viên

Tới chợ từ khá sớm, chúng tôi nhận thấy tại đây hành động vừa xin vừa nhặt đã quá quen thuộc. Đa số người buôn bán gật đầu đáp lại, một vài phản ứng gay gắt bằng cách băm nát rau củ trước khi ra về “vì ghét, thấy nhặt được cứ nhặt mà không chịu bỏ tiền ra mua”

Chờ đến khi tan chợ, chúng tôi bám theo 2 người phụ nữ đi xe máy với 4 túi bóng to đầy lá già bắp cải, cà chua dập nát, lá hành úa... được buộc cùng với các mặt hàng đã mua từ trước như su su, rau muống, rau cải. 

Từ chợ rau họp gần đường Hồ Tùng Mậu, chiếc xe phóng qua đường Cầu Giấy rồi dừng trước một hàng cơm bình dân trên phố Dương Quảng Hàm, Cầu Giấy, Hà Nội – nơi mà đống rau dập nát bị đổ đi trên đường đầy bụi bẩn khi nãy sẽ trở thành các món ăn hấp dẫn phục vụ thực khách. 

Khi được hỏi về hành động này của người làm hàng cơm, một chủ chuyên kinh doanh cà chua hãi hùng: “Mình vẫn còn ngồi bán hàng mà người ta đã lao vào nhặt quả dâp nát, đôi khi là  thối hỏng vứt đi. Ăn cơm ngoài chả bao giờ dám chọn món có cà chua là vì thế”. Còn chị Thanh bán trà đá ở đây đã lâu ngao ngán: “Sáng nào cũng có cả một đội quân...”

Vẫn trong vai những người tìm mua nguồn thực phẩm giá rẻ mở hàng cơm sinh viên, 6g sáng chúng tôi có mặt tại khu bán thịt lợn trong chợ đầu mối Đền Lừ (Hoàng Mai, Hà Nội). Giá thịt lợn tươi tại đây thấp hơn so với giá thị trường từ 25.000đ/kg tới 30.000đ/kg. Tuy nhiên, khi được ngỏ ý muốn đặt mối cho quán cơm sinh viên, một bà chủ hàng thịt vừa đưa ra một tảng ba chỉ mềm oặt, trắng nhợt vừa nhiệt tình tư vấn: “Bán cho sinh viên chỉ nên mua hàng lợn chết chưa lâu này, mã vẫn còn đẹp, không có mùi hôi, giá từ 60.000đ/kg  đến 70.000 đ/. Còn muốn loại 40.000đ/kg đến 50.000đ/kg cũng có nhưng thịt đã chảy nước và bốc mùi hôi gây”.

Một chủ hộ khác tên Đạt – quê Hà Đông, kinh doanh thịt lợn tại chợ đền Lừ đã nhiều năm xác nhận: “Các quán cơm sinh viên thường xuyên lấy lợn chết của anh để làm món rang, kho với giá dao động từ 60.000đ/kg đến 70.000đ/kg. Thịt xay giá thấp hơn, từ  40.000đ/kg đến 50.000đ/kg do có độn thêm mỡ vụn hoặc hàng “kém chất lượng”. Hầu như không hàng bình dân nào chế biến món luộc vì bắt buộc phải mua thịt mới với giá thành đắt hơn”.

Được biết, lợn bán ở đây thường chết do bị ngạt trong quá trình vận chuyển hoặc chết bệnh, người chăn nuôi bán tháo cho các đầu nậu với giá 10.000đ/kg trong khi giá lợn sống thu mua tại chuồng đã dao động từ 65.000đ/kg đến 75.000đ/kg.

Chưa hết sốc vì thịt lợn, chúng tôi lại phải giật mình khi tiếp tục tìm hiểu về giá cả và nguồn gốc các loại gà vẫn nhập cho quán cơm sinh viên. Theo các hộ kinh doanh, chợ đầu mối đền Lừ chủ yếu nhập hai loại gà là gà công nghiệp và gà đông lạnh. Gà công nghiệp được nuôi bằng cám tăng trưởng có giá bình quân từ 80.000đ/kg – 85.000đ/kg. Gà đông lạnh Trung Quốc nhập lậu qua biên giới giá rẻ hơn một nửa, từ 40.000đ/kg tới 45.000đ/kg nên hầu hết các hàng ăn sinh viên sử dụng loại này.

Anh Hoàng – người chuyên giao gà cho các quán cơm ở khu vực Cầu Giấy tiết lộ: “Hàng đông lạnh nhập từ cửa khẩu rồi đổ về tới quán cơm thì thời gian đã lên tới hàng tuần, đã bốc mùi.  Còn loại gà như trong lô hàng 90 tấn mới bị lực lượng chức năng bắt ở Quảng Ninh muốn lấy  bao nhiêu cũng có, giá từ 30.000đ/kg – 40.000đ/kg”.

Hãi hùng công nghệ chế biến

Để nắm rõ hơn về quy trình chế biến những loại rau củ dập nát, thực phẩm ôi thiu đó, chúng tôi lân la xin việc ở các quán cơm sinh viên ở gần cổng các trường Cao đẳng, Đại học. Đồng ý với mức lương 1,5 triệu/tháng và có chỗ ngủ buổi tối, tôi nhanh chóng được nhận vào làm nhân viên cho một quán cơm bình dân “vô danh” ở ngõ 377, Cầu Giấy. Chiếc bảng hiệu to chình ình treo dòng chữ nổi bật ghi “Cơm bình dân” song không hề ghi tên chủ quán theo lối thường thấy. Cả quán ăn có hơn chục chiếc bàn, lúc nào cũng nườm nượp khách, đa phần là sinh viên. Do chưa có kinh nghiệm nên chị chủ quán chỉ giao cho tôi việc rửa bát và dọn dẹp khu bếp.

Cận cảnh ở quán cơm sinh viên

Đối lập với sự sạch sẽ bên ngoài, bên trong quán là nền xi măng cáu bẩn, tường đen xì nhày nhụa mỡ. Khu bếp nhỏ hẹp chỉ độ khoảng 1.2m2 nhưng lại là nơi tập kết bát đĩa (cả sạch và bẩn) và cũng là địa điểm trung gian để khách có thể đến nhà vệ sinh. Chỗ rửa bát chỉ có vỏn vẹn hai chậu rửa và một vòi nước duy nhất đặt ngay cạnh bồn cầu. Bát đĩa rửa xong, không cần qua vật trung gian để đựng, chúng được để luôn xuống nền xi măng nhoè nhoẹt đất cát. Thi thoảng có khách đi vệ sinh, tôi cuống quýt bỏ bát đĩa đó mà tránh ra ngoài vì mùi hôi xông lên nồng nặc. Ấy vậy mà chị nhân viên cũ cứ vô tư đặt bát đĩa tràn lên bệ đặt chân của bồn cầu. 

Tiếp tục tìm hiểu một cửa hàng cơm sinh viên khác nằm sát cạnh trường Cao đẳng Sư phạm Hà Nội trên đường Dương Quảng Hàm, tôi cũng bắt gặp hình ảnh tương tự với hai chậu rửa lõng bõng dầu mỡ cho chồng bát đĩa mới ăn xong. Lân la hỏi về nguồn gốc dầu rửa bát, chị chủ quán bình thản: “Cái này mua can 5 lít về, pha với thuốc tẩy javel theo tỉ lệ 2:1 rồi rửa thôi, không phải kì cọ nhiều mà sạch lắm”.

Khi vẫn còn đang bàng hoàng với công thức pha chế nước rửa bát ở đây, tôi lại tiếp tục “choáng” khi chứng kiến quy trình rửa bát: nhúng xuống - nhấc lên và lau khô. Có lẽ đã quá quen với cách làm này nên khi thấy tôi tráng bát kĩ càng, chị chủ luôn miệng nhắc nhanh tay rồi nói lớn:  “Nhúng qua rồi lau là được rồi, kì cọ làm gì cho vất vả ra”?!

Những động tác thuần thục vốn rất mất vệ sinh nhưng từ chị chủ quán đến các nhân viên đều coi đó là việc nghiễm nhiên. Chị chủ quán nhặt thức ăn rơi vãi xuống nền đất bẩn rồi vô tư xếp vào đĩa, để cạnh xô thức ăn thừa, cơm cũ xúc ra để nấu nồi cơm mới tiện tay đặt luôn rá cơm lên miệng thùng rác... Những cảnh tượng ấy “đập” thẳng vào mắt khiến tôi rùng mình và phải viện cớ đi mua đồ rồi chạy biến ra ngoài khi tất cả nhân viên trong quán bắt đầu ngồi vào bàn ăn.  

Bát đĩa để cạnh bồn cầu

Hiện nay, nhận thấy môi trường kinh doanh thuận lợi nên các hàng ăn ở khu vực cổng các trường Cao đẳng, Đại học ngày càng mọc lên như nấm sau mưa. Đánh thẳng vào túi tiền của sinh viên tỉnh lẻ, các chủ quán áp dụng rất nhiều tiểu xảo trong suốt quy trình chế biến nhằm đưa ra mức giá cạnh tranh, “ưu đãi” khách hàng nhất. Rất nhiều sinh viên từng đi làm thêm ở các quán cơm bình dân phục vụ sinh viên cũng không khỏi “rùng mình” khi nhớ lại quãng thời gian trực tiếp tham gia vào quy trình chế biến có một không hai này.

Bạn Linh (quê Nghệ An, cựu sinh viên Ngoại Thương) từng làm thêm tại một quán ăn ở chùa Láng chia sẻ: “Mình toan thái bắp cải đem rửa thì bà chủ kêu không cần. Bà tách vỏ ngoài rồi cứ thế cầm cả cây nhanh tay thái vào chảo dầu để xào” 

Còn Đạt – sinh viên ngành Môi trường, từng đi thực tế làm việc tại các quán phở và cơm bình dân thì có vẻ quen thuộc hơn: “Việc trộn bột gạo thơm vào gạo bình thường để nấu, thịt bán không hết chia ra rồi bỏ vào tủ lạnh đóng đá để cả tuần, thực phẩm rửa qua loa, để lẫn lộn sống chín là quá đỗi bình thường ở các quán mình từng làm”.

Có lẽ cũng vì chứng kiến những cảnh như vậy nên hầu hết các sinh viên làm thêm ở các quán cơm đều không trụ lại được lâu dài. Họ nhanh chóng tìm công việc mới và cũng chẳng còn dám đặt chân tới những quán bình dân sinh viên “giá ưu đãi”. Số khác không quan tâm đến việc chế biến nên vô tình trở thành nạn nhân của một quy trình khép kín “siêu bẩn”.

Bộ phận còn lại đa phần là sinh viên nghèo, dẫu biết bẩn, biết đồ ôi thiu song vẫn phải ăn chỉ vì ham giá rẻ. 

Đinh Thùy - Yến Hà
Theo SVVN