Dantin - Mặc dù là một di tích Lịch sử - Văn hóa cấp Quốc gia có giá trị đặc biệt quan trọng song đền Can Vang đã và đang bị xâm phạm và xuống cấp nghiêm trọng.
Dantin - Mặc dù là một di tích Lịch sử - Văn hóa cấp Quốc gia có giá trị đặc biệt quan trọng song đền Can Vang đã và đang bị xâm phạm và xuống cấp nghiêm trọng. Người dân thôn Thọ Đức (Tam Đa ,Yên Phong, Bắc Ninh) lo ngại, nếu không kịp thời cứu đền Can Vang thì việc di tích biến mất sẽ xảy ra trong một ngày không xa.
Hệ thống cửa chính của đền bị cong vênh, nứt nẻ toang hoác.
Đền Can Vang thuộc địa phận thôn Thọ Đức, xã Tam Đa, huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh. Năm 1988, đền Can Vang được Bộ Văn hóa – Thông tin công nhận là Di tích Lịch sử - Văn hóa cấp Quốc gia.
Những trận chiến với cát tặc trong đêm
Ông Nguyễn Văn Hùng, Phó Chủ tịch UBND xã Tam Đa cho biết: “Nạn khai thác cát trái phép (cát tặc) là vấn đề nhức nhối của địa phương hàng chục năm nay. Nạn cát tặc không chỉ đe doạ sự tồn tại của quần thể di tích đền Can Vang mà còn gây ra tình trạng mất trật tự trị an trong khu vực”. Tuy nhiên, sự manh động và tinh quái của những kẻ hút cát khiến các cơ quan chức năng hết sức lúng túng trong công tác truy bắt và xử lý. “Năm nào chúng tôi cũng bắt được tàu ăn trộm cát, cũng xử lý hành chính mấy trường hợp nhưng không ăn thua”, ông Hùng nói.
Theo UBND xã Tam Đa, trên đoạn sông Cầu chạy qua khu vực đền Can Vang thường xuyên có khoảng 3-4 tàu hút cát trái phép án ngữ. Ban ngày tất cả án binh bất động. Khi đêm xuống, chúng lại “thò vòi” xuống rút ruột lòng sông. Điều đáng nói là dù biết phần lớn chủ những chiếc tàu này đều là người trong thôn, trong xã nhưng UBND và lực lượng CA xã Tam Đa vẫn không có cách nào xử lý được. “Chúng hoạt động tinh vi, rất khó bắt quả tang. Rất nhiều lần chúng tôi nhận được tin báo của nhân dân nhưng khi lực lượng triển khai xuống đến nơi, chúng đã hút xong và chạy đi mất rồi. Cũng có một số lần lực lượng chức năng xã và huyện phối hợp bắt được tàu hút cát, nhưng tất cả các trường hợp này, trên tàu chủ yếu là người làm thuê nên rất khó để xử lý”, ông Hùng nói.
Ngoài sự tinh quái, những kẻ hút trộm cát cũng tỏ ra hết sức manh động, liều lĩnh, sẵn sàng đánh trả lại bất cứ ai cản bước làm ăn của chúng. Bằng chứng gần nhất mà ông Hùng đưa ra là vào cuối năm 2011, trong một lần vây ráp cát tặc tại khu vực gần đền Can Vang, một đồng chí an ninh xã Tam Đa bị bọn trộm cát ném đá toác đầu, phải đi viện cấp cứu.
Di tích “run rẩy” bên sông Cầu
Cụ Ngô Văn Tú, người trực tiếp trông coi đền Can Vang dẫn chúng tôi đi một vòng quanh bãi Miễu để “ mục sở thị” tình trạng cát tặc đục khoét đất bãi Miễu, đe dọa đền Can Vang ra sao. Cả một bãi bồi cao, rộng đến hàng ngàn mét vuông thuộc khu vực bãi Miễu nay chỉ còn là những hố sâu hoắm. Nước sông vẫn đang xâm thực vào trong, nhiều chỗ xuất hiện vết nứt lớn và theo lời cụ Tú, “cứ vài lần đất lại lở một lần”. Cụ Tú chỉ cho chúng tôi một gò đất cao đã bị xúc gần hết phần nửa rồi khẳng định: Đó là gò Gươm, nơi Lý Thường Kiệt làm kho cất giữ gươm cho quân sĩ sử dụng trong cuộc chiến chống quân Tống. Cũng theo cụ Tú, bãi đất rộng cạnh gò Gươm trước kia vẫn được nhân dân thôn Thọ Đức chọn làm nơi tổ chức các hoạt động văn hóa, thể thao trong dịp lễ hội đền Can Vang hàng năm.
Giờ cả khu vực đó đều trở thành những hồ nước sâu đến vài chục mét. Cách đó không xa, đoạn sông trước cửa đến Can Vang xuất hiện những hàm ếch lớn, nước sông vỗ vào ì oạp. Theo lời cụ Tú, trước đây, khu vực này là một bãi bồi rộng đến vài chục mét. Nhưng chỉ sau vài năm cát tặc hoành hành, bãi bồi đã biến mất, còn nước sông Cầu cứ “ăn” vào bãi Miễu mỗi năm một ít.
Một thông tin cụ Tú cung cấp khiến chúng tôi phải giật mình: Khoảng gần 20 năm trước, đền Can Vang đã từng một lần phải di dời vào bên trong để tránh nạn xâm thực của nước sông Cầu. Vị trí trước kia của đền nằm cách nơi hiện tại chừng 50m, chếch dần về phía nam. Hiện nơi này vẫn còn dấu tích của ngôi đền cũ với gò đất, sân gạch nằm lọt thỏm trong khoảng không được bao quanh bởi nhiều cây cổ thụ. “Năm ấy nước sông Cầu lên cao, bãi bồi trước cửa đình liên tục bị lở. Vì sự an toàn của đình, nhân dân thôn Thọ Đức và các cụ trong Ban quản lí di tích quyết định cho đình xê dịch vào trong. Nhưng cứ tình hình này, khoảng chục năm nữa thôi chỗ sân đình mới sẽ bị nước lấn vào. Đình thì không thể di chuyển một lần nữa được”, cụ Tú nói.
Trên thực tế, vào thời điểm hiện tại, dù nước sông Cầu chưa đe dọa đến đình Can Vang nhưng di tích này đã và đang xuống cấp nghiêm trọng. Cả sân đình lở loét, bong tróc khắp nơi, hệ thống tường bao quanh đình cũng bong tróc, nứt nẻ. Hệ thống cửa chính của đình bị mối mọt, cong vênh đến mức, dù cửa đã đóng thì đứng giữa sân nhìn vào vẫn thấy rõ từng khe rộng toang hoác. Bên trong đình, các bệ thờ, tường bao quanh cũng nứt nẻ, sụt lún nhiều nơi. Cụ Tú thở dài: “Trông đến là xót xa. Nhìn vào cảnh tượng này, nếu không đọc trước lịch sử của đình, chẳng ai dám nghĩ đây là di tích cấp huyện chứ đừng nói là di tích cấp Quốc gia. Mấy năm nay Bắc Ninh không có trận bão lớn nào đi qua. Đó là một sự may mắn cho đền Can Vang. Vào thời điểm này, nếu rủi như có bão lụt, chẳng biết ngôi đình này có “trụ” được không”.
Bà Nguyễn Thị Hằng, Phó trưởng Phòng Văn hóa và Thông tin huyện Yên Phong khẳng định: Muốn bảo vệ di tích thì phải giải quyết triệt để vấn nạn cát tặc hoành hành. Huyện đã thành lập cả lực lượng liên ngành, phối hợp với chính quyền xã để xử lý. Tuy nhiên cần phải có những biện pháp cứng rắn và quyết liệt hơn nữa. Phải làm ngay, làm triệt để nếu không hậu quả về sau sẽ rất lớn.
|
Hồ Giám - Đức Công