Hiệp hội các Nhà sản xuất ôtô Việt Nam (VAMA) cho biết, tổng lượng xe do 18 hãng thành viên bán ra trong tháng 5 vừa qua chỉ đạt 6.870 chiếc, giảm 2% so với tháng 4/2012 và giảm 32% so với tháng 5/2011.
Hiệp hội các Nhà sản xuất ôtô Việt Nam (VAMA) cho biết, tổng lượng xe do 18 hãng thành viên bán ra trong tháng 5 vừa qua chỉ đạt 6.870 chiếc, giảm 2% so với tháng 4/2012 và giảm 32% so với tháng 5/2011.
Tháng 5 vừa qua, chỉ có hai hãng xe đạt sản lượng bán hàng vượt mốc 1.000 chiếc. Cụ thể, Trường Hải đứng đầu với 1.898 chiếc, Toyota ở vị trí tiếp theo với 1.602 chiếc.
Cộng dồn 5 tháng đầu năm, tổng sản lượng bán hàng của VAMA đạt 29.812 chiếc, giảm 40% so với cùng kỳ năm ngoái. Trong đó, phân khúc xe đa dụng đạt 5.484 xe (giảm 44%); xe con đạt 9.005 xe (giảm 39,6%); xe thương mại đạt 14.692 xe (giảm 30%).
Với sản lượng chỉ loanh quanh ở con số trên 6.000 xe/tháng khiến nhiều hãng xe đã buộc phải cắt giảm sản lượng, ngừng hoạt động nhà máy cục bộ. Lãnh đạo các liên doanh sản xuất xe đều lo lắng cho rằng tình cảnh ế ẩm của thị trường thời gian qua là chưa từng thấy.
Nguồn tin từ Công ty Toyota Việt Nam cho biết, doanh nghiệp này đã phải mang xe đi gửi ở bên ngoài nhà máy, vì xe sản xuất ra không bán được tồn kho lớn, nhà máy không còn chỗ chứa.
Trong 2 tháng qua, một số lao động của Toyota đã được nghỉ thêm 2 ngày và công ty đang lên kế hoạch cho lao động tạm nghỉ khoảng 1 tuần trong tháng 7 và tháng 8 vì lý do xe không tiêu thụ được.
Là doanh nghiệp có lượng xe bán ra luôn ở vị trí đứng đầu Việt Nam, bình quân mỗi tháng trước đây, Toyota có thể bán ra khoảng 2.700 xe các loại và 1 năm bán ra khoảng 30.000 xe. Vậy nhưng từ đầu năm 2012 đến nay, tiêu thụ giảm mạnh. Tháng 5 vừa qua, có đại lý của Toyota bán chưa tới 10 xe. Các đại lý cũng đang gặp khó khăn khi xe không bán được hoặc có bán được thì bao nhiêu hoa hồng phải nhường hết cho khách hàng, không có lãi trong khi các chi phí như lương, thuê văn phòng không hề giảm.
Một số DN khác như GM, Ford, Honda, VMC... đang ngập trong khó khăn khi xe bán ra đạt sản lượng thấp, lao động phải nghỉ việc dài. Tháng 5 vừa qua, GM Việt Nam chỉ bán được 311 xe, cộng dồn 5 tháng bán được 2.476 xe, chưa bằng 50% của các năm trước. Ford Việt Nam tháng 5 cũng chỉ bán được 224 xe và cả 5 tháng bán được 1.127 xe. Honda Việt Nam tháng 5 bán được 100 xe và cả 5 tháng bán được 340 xe. Đặc biệt là VMC, tháng 5 bán được 6 xe và cả 5 tháng bán được 143 xe.
Sau khi lệ phí trước bạ áp dụng với ôtô loại mới dưới 10 chỗ ngồi tại Hà Nội và TP.HCM tăng mạnh lên các mức 15% và 20% kèm theo đó là phí cấp biển số tại Hà Nội vọt lên gấp 10 lần, thị trường ôtô đã bắt đầu chững lại và có dấu hiệu suy giảm. Các DN ôtô đã thực hiện những chương trình khuyến mãi như hỗ trợ lệ phí trước bạ, giảm giá bán khoảng vài chục triệu đồng/xe.
Ban đầu, những nỗ lực của các doanh nghiệp ôtô cũng đã cho thấy kết quả đáng khích lệ. Theo báo cáo của Hiệp hội Các nhà sản xuất ôtô Việt Nam (VAMA), sau tháng đầu năm tụt dốc không phanh (từ 10.937 chiếc của tháng cuối năm ngoái) xuống còn 4.274 chiếc, sản lượng bán hàng của các hãng xe thành viên hai tháng liên tiếp sau đó đã hồi sinh mạnh mẽ. Cụ thể, sản lượng bán hàng của VAMA tháng 2 đã tăng lên mức 6.116 chiếc và tháng 3 đạt 7.525 chiếc.
Tuy nhiên, giữa tháng 3, khi có thông tin Bộ Giao thông Vận tải đề xuất thu phí hạn chế phương tiện giao thông cá nhân đã tạo nên một "cơn bão" tâm lý lo ngại của người tiêu dùng ôtô về việc bị thu các loại phí ở mức cao.
Tới lúc này các chương trình khuyến mãi càng khủng hơn và rầm rộ hơn lên đến hàng trăm triệu đồng, thậm chí trên 1 tỷ đồng. Vậy nhưng lượng xe bán ra không tăng mà còn giảm xuống.
Có thể thấy rằng, việc cùng lúc phải đối mặt với hàng loạt khó khăn như kinh tế suy giảm, lệ phí trước bạ cao và nỗi lo phải chịu thêm nhiều loại phí nữa đã khiến sức mua ôtô sụt giảm mạnh mẽ. Và những giải pháp kích cầu tiêu dùng mà các hãng xe tung ra thời gian qua xem ra không có tác dụng nhiều bởi sản xuất vẫn đình đốn trên diện rộng.
Đại diện VAMA khẳng định tiêu thụ ô tô giảm mạnh từ đầu năm đến nay không phải là do kinh tế khó khăn mà lý do chính là từ chính sách. Đầu năm 2012, lệ phí trước bạ tại TP. Hồ Chí Minh tăng lên 15%, Hà Nội lên 20% và phí cấp biển số tại Hà Nội lên 20 triệu đồng/xe, rồi Bộ Giao thông vận tải đề xuất thu phí hạn chế phương tiện giao thông với mức thu cao và tăng 20% mỗi năm khiến cho nhiều người dừng ý định mua xe.
VAMA cho biết, nếu Chính phủ thực hiện thu phí hạn chế phương tiện giao thông, các doanh nghiệp ô tô sẽ rút khỏi Việt Nam không phải chờ đợi tới 2018 khi thuế suất thuế nhập khẩu ôtô nguyên chiếc từ khu vực AFTA về 0% theo cam kết.
Khi phí hạn chế phương tiện cá nhân được áp dụng với mức 20-50 triệu/xe/năm và năm sau tăng 20% so với năm trước thì ôtô không thể bán được, bởi không ai dám mua ôtô cả. Mua ôtô khi đó hàng năm lại phải trả một mức phí tăng cao rồi những chủ xe này muốn bán xe cũng vô cùng khó khăn, vì vậy thị trường ôtô coi như không còn. Không có thị trường thì sẽ không có sản xuất. Như vậy, dù muốn hay không thì các doanh nghiệp ôtô cũng phải rút đi.
Khi các DN rút đi thì hậu quả là hàng vạn lao động có tay nghề sẽ bị đẩy ra đường. Hiện các lao động làm việc trong các DN ôtô là 60.000 người nhưng nếu tính cả các đại lý và nhà cung cấp linh kiện dịch vụ tại Việt Nam thì lên tới 200.000 người. Trong đó, có nhiều công nhân có tay nghề.
Theo ông Bùi Ngọc Huyên, Giám đốc Công ty cổ phần ôtô Xuân Kiên, để đào tạo được 1 công nhân cơ khí có tay nghề tốt phải mất tới 5 năm và chi phí tốn hàng chục nghìn USD, thậm chí còn phải đưa đi tu nghiệp ở nước ngoài. Đó là nguồn nhân lực quan trọng để làm nền tảng cho công cuộc công nghiệp hóa.
Nếu những lao động này bị mất việc làm thì sẽ có những tác động lớn không chỉ tới đời sống xã hội mà còn cả sự nghiệp công nghiệp hóa hiện đại hóa đất nước.
Sự thất bại của công nghiệp ôtô là điều trông thấy, mà bước đầu tiên có lẽ là cuộc "đào thoát" tập thể của các hãng nước ngoài khỏi các liên doanh, thay hệ thống nhà máy bằng hệ thống showroom, thay hàng chục nghìn công nhân bằng một vài nhân viên xuất nhập khẩu.
Trần Thủy
Theo Vietnamnet