Người tiêu dùng đã thực sự được bảo vệ ?

Người tiêu dùng (NTD) đã được xã hội, nhà doanh nghiệp bảo vệ như thế nào, và họ đã thực sự hiểu biết về luật bảo vệ dành cho mình?

• USD kịch trần lên trên 21 ngàn, vàng tăng giá
• Giá vàng, USD tiếp tục tăng
• Những quốc gia nhiều triệu phú nhất thế giới

Hội thảo “Thực thi luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng” - Ảnh: AFCA cung cấp

Luật đã rõ…

Những năm gần đây, vấn đề bảo vệ NTD được Nhà nước quan tâm đặc biệt. Vấn đề này đã được thể chế hóa bằng luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng đã được Quốc hội thông qua vào cuối năm 2010 và có hiệu lực kể từ ngày 1.7.2011.

Theo đó, NTD sẽ được bảo vệ  rõ ràng cụ thể với 8 nội dung cơ bản  như sau: 1. Được bảo đảm an toàn tính mạng, sức khỏe, tài sản, quyền, lợi ích hợp pháp khác khi tham gia giao dịch, sử dụng hàng hóa, dịch vụ do tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa, dịch vụ cung cấp; 2. Được cung cấp thông tin chính xác, đầy đủ về tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa, dịch vụ; nội dung giao dịch hàng hóa, dịch vụ; nguồn gốc, xuất xứ hàng hóa; được cung cấp hóa đơn, chứng từ, tài liệu liên quan đến giao dịch và thông tin cần thiết khác về hàng hóa, dịch vụ mà người tiêu dùng đã mua, sử dụng; 3. Lựa chọn hàng hóa, dịch vụ, tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa, dịch vụ theo nhu cầu, điều kiện thực tế của mình; quyết định tham gia hoặc không tham gia giao dịch và các nội dung thỏa thuận khi tham gia giao dịch với tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa, dịch vụ; 4. Góp ý kiến với tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa, dịch vụ về giá cả, chất lượng hàng hóa, dịch vụ, phong cách phục vụ, phương thức giao dịch và các nội dung khác liên quan đến giao dịch giữa người tiêu dùng và tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa, dịch vụ; 5. Tham gia xây dựng và thực thi chính sách, pháp luật về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng; 6.Yêu cầu bồi thường thiệt hại khi hàng hóa, dịch vụ không đúng tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật, chất lượng, số lượng, tính năng, công dụng, giá cả hoặc nội dung khác mà tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa, dịch vụ đã công bố, niêm yết, quảng cáo hoặc cam kết; 7. Khiếu nại, tố cáo, khởi kiện hoặc đề nghị tổ chức xã hội khởi kiện để bảo vệ quyền lợi của mình theo quy định của Luật này và các quy định khác của pháp luật có liên quan; 8. Được tư vấn, hỗ trợ, hướng dẫn kiến thức về tiêu dùng hàng hóa, dịch vụ.

... Nhưng hiệu quả vẫn kém

Rõ ràng, theo 8 điều nêu trên, NTD đang có trong tay công cụ để được bảo vệ và tự bảo vệ mình. Tuy nhiên trên thực tế, NTD Việt vẫn chưa thật sự được bảo vệ và tự bảo vệ một cách hữu hiệu và đúng đắn. Thậm chí là quyền lợi NTD chỉ  được bảo vệ một cách lỏng lẻo, mang tính tự phát. Và chính NTD vẫn chưa kiên quyết bảo vệ mình hoặc không nắm được “công cụ” bảo vệ mình một cách chắc chắn. Ở khía cạnh bảo vệ NTD xuất phát từ doanh nghiệp, cần phải thẳng thắn nhìn nhận có không ít doanh nghiệp vì quyền lợi của mình lớn hơn quyền lợi của NTD mà không có động thái bảo vệ NTD một cách có trách nhiệm. Doanh nghiệp hô hào suông, né tránh, hoặc “chiếu cố” bảo vệ NTD một cách qua loa lấy lệ vẫn là chuyện mà NTD Việt vẫn thường than thở mỗi khi gặp trường hợp bị xâm hại quyền lợi.

Mới đây, Hội Chống gian lận thương mại và hỗ trợ người tiêu dùng TP.HCM (AFCA) tổ chức tọa đàm về “Thực thi hoạt động bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng” đã có những đánh giá vấn đề bảo vệ quyền lợi NTD còn nhiều bất cập. Theo AFCA, đã gần một năm kể từ thời điểm luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng chính thức có hiệu lực, nhưng rất nhiều người dân, các thương nhân hoạt động kinh doanh hàng hóa, dịch vụ vẫn chưa cập nhật đầy đủ về quyền và lợi ích hợp pháp của mình. Vì vậy, dẫn đến hành vi xâm phạm quyền lợi người tiêu dùng vẫn tiếp tục gia tăng.

Ông Trần Quí Thanh, Tổng giám đốc Tập đoàn Tân Hiệp Phát - một trong những doanh nghiệp tiên phong thực thi luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng -  cũng đã khẳng khái nói: “Luật đã có nhưng làm sao để người tiêu dùng - đối tượng chính của luật, hiểu được quyền và nghĩa vụ của mình để bộ luật này đi vào đời sống xã hội là một điều không phải đơn giản. Doanh nghiệp nên có chương trình phối hợp với cơ quan chức năng để phổ biến và hướng dẫn cho các đối tượng sử dụng”. Không chỉ là hô hào suông, vừa qua, Tập đoàn Tân Hiệp Phát đã phối hợp với Cục Quản lý cạnh tranh - Bộ Công thương tổ chức Hội thảo “Number 1 thực thi luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng” nhằm góp phần tuyên truyền để bộ luật này đến với người tiêu dùng tốt nhất. Trong buổi hội thảo, NTD được các chuyên gia về luật, R&D tư vấn sử dụng và bảo quản sản phẩm cho người tiêu dùng, giải thích thông tin thành phần sản xuất của sản phẩm, tham quan dây chuyền sản xuất khép kín...

Cần nói thêm là có rất nhiều NTD thờ ơ với việc nắm rõ luật để bảo vệ mình, hoặc hiểu lơ mơ về nó. Trong việc mua sắm, đa số NTD cũng không đủ “thông thái” để chọn sản phẩm và đòi hỏi nhà sản xuất phải đáp ứng những yêu cầu cần thiết liên quan đến quyền lợi tối thiểu của mình. Khi quyền lợi NTD bị xâm hại thì tâm lý ngại va chạm, không thích các thủ tục phiền hà rắc rối… đã khiến không ít NTD “dĩ hòa vi quý”, chọn cách im lặng… Cũng phải nói cho rốt ráo rằng, việc tuyên truyền, giải thích luật Bảo vệ NTD và khơi dậy “tư thế” tự bảo vệ dành cho NTD còn rất nhiều hạn chế, đó cũng là lý do mà cho đến nay luật Bảo vệ NTD vẫn chưa phát huy tác dụng một cách hữu hiệu.

Quang Viên
Theo Thanhnien