Nhà ở xã hội không phải là thứ hàng xa xỉ

Thành công của khu NƠXH Đặng Xá, công trình được trao giải thưởng Kiến trúc xanh 2014 của Hội Kiến trúc sư Việt Nam đã tạo nên một cú hích cho thị trường hấp dẫn này và làm cho ước mơ về một chỗ ở tiện nghi của người thu nhập thấp trở nên hiện thực hơn. Một khu nhà ở mà ở đó người ta không phân biệt được đâu là nhà dành cho người giàu và đâu là nhà của những người nghèo. Ở đó, mọi đối tượng đều được hưởng không gian công cộng tiện ích, thân thiện và yên bình với vườn hoa, cây xanh, hồ bơi, đường dạo, khu vui chơi cho trẻ em, trung tâm thương mại…

Mô hình NƠXH Đặng Xá ở Hà Nội, hay dự án NƠXH HQC Plaza của TP.HCM đang triển khai là hình mẫu có thể nói là lý tưởng trong thời điểm hiện nay và cả trong nhiều năm tới. Tuy nhiên, bên cạnh những yếu tố rất tích cực trên, người ta không khỏi e ngại là giá thành NƠXH sẽ bị tăng lên, thậm chí còn bằng hoặc cao hơn cả nhà ở thương mại?! Bởi vì, chi phí đầu tư cho những không gian tiện ích kể trên hầu như hoàn toàn do DN tự bỏ ra. Và để bù lấp vào khoản đầu tư này, thì việc nâng giá bán NƠXH là không tránh khỏi. Như vậy, thì mục đích của nhà nước về tạo điều kiện để người nghèo đô thị, người thu nhập thấp có nhà ở sẽ khó có thể thực hiện được. Hiện nay, cả nước ta có 124 dự án NƠXH được triển khai với quy mô xây dựng khoảng 78.700 căn hộ. Nhưng so với nhu cầu thực tế của xã hội thì vẫn thiếu hơn 1 triệu căn hộ. Trong đó Hà Nội cần 115 nghìn căn, TP.HCM 130 nghìn căn. Do nhu cầu lớn, giá bán ổn định từ 10-15 triệu đ/m2 nên NƠXH luôn hút khách và có lúc không có hàng để bán. Với thị trường, đó là tín hiệu vui, khẳng định hướng đi đúng của nhà nước khi quyết tâm phát triển loại nhà ở này. Xây dựng các công trình tiện ích trong khu NƠXH để phục vụ người dân là rất đáng hoan nghênh và đó cũng là hình ảnh của một xã hội dân chủ, công bằng và văn minh. Nghị định 188 của Chính phủ về quản lý và phát triển NƠXH không yêu cầu chủ đầu tư phải xây dựng các công trình tiện ích như bể bơi, sân thể thao, hay trung tâm thương mại… cũng là để ngăn chặn việc tăng giá bán NƠXH, gây khó khăn cho khách hàng là đối tượng thu nhập thấp.

Thực tế cho thấy, hiện nay hầu hết các khu NƠXH được xây dựng theo quy hoạch đều có vị trí rất xa trung tâm đô thị (vì chi phí giải phóng mặt bằng rất thấp, giá thuê đất rẻ), đi lại không thuận tiện và khả năng tạo việc làm không cao, nên không phải dự án nào triển khai cũng thuận lợi, cũng bán được hết hàng. Vì thế, để dự án hấp dẫn người mua, thì việc DN đầu tư xây dựng thêm các tiện ích cũng là điều dễ hiểu. Nhưng để phát triển NƠXH bền vững thì không chỉ có vậy, mà cần có sự tham gia của nhà nước, từ chủ trương chính sách, cơ chế ưu đãi cho đến quy hoạch và đầu tư xây dựng. Có như vậy thì các khu NƠXH kiểu như Đặng Xá sẽ không phải là một thứ hàng xa xỉ cho người nghèo, mà nó sẽ là hình ảnh tốt đẹp của chế độ chúng ta.

KTS Phạm Thanh Tùng