Nhận “lót tay” 11 tỷ đồng, 6 quan chức đường sắt lĩnh án tù

Các bị cáo tại tòa

Phiên toà do thẩm phán Trương Việt Toàn làm chủ toạ. Tham gia bảo vệ quyền và lợi ích cho các bị cáo có 8 luật sư. Hàng chục cảnh sát được huy động bảo vệ phiên xử ngay từ phía ngoài cổng tòa. Người thân các bị cáo, người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan đến tòa khá đông.

Các bị cáo hầu tòa gồm: Phạm Hải Bằng, Trần Văn Lục (57 tuổi, nguyên Giám đốc Ban Quản lý các Dự án đường sắt – RPMU, thuộc Tổng Công ty Đường sắt Việt Nam), Trần Quốc Đông (51 tuổi, nguyên Phó Tổng Giám đốc Tổng Công ty Đường sắt Việt Nam, nguyên Giám đốc RPMU), Nguyễn Văn Hiếu (53 tuổi, nguyên Giám đốc RPMU), Phạm Quang Duy (40 tuổi, nguyên Phó Giám đốc RPMU) và Nguyễn Nam Thái (38 tuổi, nguyên Trưởng Phòng thực hiện Dự án 3 thuộc RPMU).

Nhận tiền để bôi trơn dự án

Cáo trạng của đại diện Viện Kiểm sát thực hành quyền công tố tại tòa xác định, ngày 31/10/2008, dự án xây dựng đường sắt đô thị tuyến số 1 (giai đoạn 1) được Bộ Giao thông vận tải phê duyệt. Ông Bằng làm chủ nhiệm dự án. Công ty tư vấn giao thông Nhật Bản (JTC) là một trong những nhà thầu tham gia tư vấn kỹ thuật. Trong quá trình tổ chức thực hiện hợp đồng với nhà thầu, ông Bằng đã nêu khó khăn của RPMU và đề nghị JTC hỗ trợ kinh phí. Trong khoảng thời gian từ tháng 9/2009 đến tháng 2/2014, ông Bằng cùng các bị can Duy, Thái… nhận từ JTC khoảng 11 tỷ đồng.

Quá trình điều tra xác định việc nhận tiền, sử dụng đều được Bằng báo cáo với giám đốc RPMU qua các thời kỳ gồm Trần Văn Lục (1999-2009), Trần Quốc Đông (2009-6/2011) và Nguyễn Văn Hiếu (từ 2011). Biết việc làm trên là trái pháp luật nhưng các ông này "không chỉ đạo chấm dứt việc tiếp nhận và sử dụng". Bị can Đông 2 lần nhận phong bì 30 triệu đồng, bị can Hiếu nhận 50 triệu đồng, bị can Lục nhận 100 triệu đồng quà biếu Tết của Bằng, khoản này được lấy từ tiền do JTC đưa.

Trong phần thẩm vấn, bị xác định là bị cáo chủ mưu, Phạm Hải Bằng khai tuyến đường sắt đô thị dài 28km từ Yên Viên đến Ngọc Hồi có tổng giá trị hợp đồng tuyến 01 khoảng 320 tỷ đồng. Ngay sau khi dự án được triển khai, chủ đầu tư và nhà thầu dự đoán có những khó khăn, có những vấn đề vượt quá thẩm quyền của Tổng Công ty đường sắt nên phải báo cáo cấp trên. Chính vì vậy phát sinh phụ lục hợp đồng 01, điều chỉnh giá trị tăng thêm gần 8% - tương ứng với hơn 84 tỷ đồng.

Dù tòa hỏi nhiều lần, bị cáo Bằng một mực phủ nhận "chưa bao giờ bình bày khó khăn để nhận tiền từ JTC" như cáo trạng quy kết. HĐXX ngay sau đó công bố lời khai một nghi can là người của JTC theo điều tra của phía Nhật Bản với nội dung: “Tôi cho rằng nếu không đưa tiền thì khó có thể tham gia đàm phán với RPMU hoặc sẽ bị kéo dài. Như vậy chẳng “béo bụng” cho ông Bằng hay sao. Cho dù chi hối lộ cho ông Bằng vẫn đảm bảo lợi nhuận cho JTC”.

Theo bị cáo Bằng đây là khoản tiền tư vấn, lẽ ra JTC phải thực hiện trong quá trình triển khai dự án song họ không hiểu nhiều về Việt Nam nên bị cáo "thay mặt sử dụng và chi tiêu”. Tuy nhiên, ông Bằng thừa nhận, số tiền này không nằm trong hệ thống Nhà nước quy định nên khi nhận và chi tiêu đã không lưu trong sổ sách.

Trong cuộc thẩm vấn cuối buổi sáng bị cáo Thái khai không trực tiếp nhận tiền từ JTC mà qua bị cáo Bằng. “Số tiền được chi tiêu vào hội họp, nghỉ mát, tham quan… là các chi phí chung của Ban quản lý dự án”, bị cáo Thái trình bày. Thời điểm đó bị cáo cho rằng đây là việc làm vì mục đích chung nhưng đến nay mới thấy sai. Bị cáo Đông khai không lợi dụng chức vụ mưu cầu lợi ích riêng trong vụ này, song có nhận tiền vì nghĩ là "quà Tết" của đối tác.

Giọt nước mắt muộn màng

Sáng 27/10, phiên toà sơ thẩm xét xử Phạm Hải Bằng (46 tuổi, nguyên Phó Giám đốc Ban Quản lý các dự án đường sắt – RPMU, thuộc Tổng Công ty đường sắt Việt Nam) cùng 5 đồng phạm tiếp tục phần tranh tụng giữa đại diện cơ quan công tố và 8 luật sư.

Đại diện VKS cho hay điều tra theo đề nghị của Chính phủ Nhật Bản về nghi án “lót tay” giữa nhà thầu JTC và Ban quản lý dự án RPMU, nhà chức trách nhận thấy tiến độ thực hiện dự án chậm tới 33 tháng (tính đến 31/6/2014), sản phẩm chưa hoàn thành nhưng chủ đầu tư vẫn thanh toán cho nhà thầu. Điều này cho thấy, ban quản lý đường sắt chưa quản lý chặt chẽ, không đảm bảo trình tự quy định.

"Kiểm tra hồ sơ thanh toán chỉ có chấm công… nhưng Trần Quốc Đông (nguyên Giám đốc RPMU) đã ký 12 hoá đơn, Nguyễn Văn Hiếu (53 tuổi, nguyên Giám đốc RPMU) vẫn ký 7 hoá đơn giải ngân cho nhà thầu JTC", công tố viên nói.

Phản bác lại quan điểm của các luật sư cho rằng khoản "hỗ trợ" 11 tỷ đồng của JTC với các quan chức RPMU nằm trong hợp đồng ký kết giữa hai bên, VKS khẳng định toàn bộ hợp đồng không có nội dung nào cho thấy JTC phải lo chi phí cho những ngày lễ, tết, nghỉ mát… của Ban quản lý dự án. Việc JTC giao tiền là vi phạm pháp luật Việt Nam. Các quan chức RPMU nhận tiền vì thế là "trái công vụ", không có quy định nào cho phép họ nhận tiền.

"Trong vụ án có sự cấu kết, thống nhất từ trên xuống dưới. Những bị cáo có chức danh, con dấu, thay mặt nhà nước ký giải ngân từ nguồn tiền Nhà nước song đã thực hiện hành vi một cách vô cảm", công tố viên nói.

Trong lời nói sau cùng trước khi tòa nghỉ nghị án, bị cáo Trần Văn Lục (57 tuổi, nguyên Giám đốc RPMU) cho hay gần 30 năm cống hiến trong ngành, không ngờ lại vào tình cảnh như thế này. Bị cáo Bằng bật khóc cho hay vì bản thân bị cáo đã khiến đồng nghiệp phải ra trước vành móng ngựa ngày hôm nay.

"Đến hôm nay bị cáo không biết đúng hay sai nhưng trong lòng bị cáo rất đau. Nỗ lực, cố gắng trong bao nhiêu năm nhưng chỉ vì một hành động thì bỏ đi toàn bộ. HĐXX quy bị cáo có tội thì bị cáo phải chịu. Bị cáo xin HĐXX xem lại để phán quyết cho công minh, khách quan", ông Bằng nghẹn giọng. Các bị cáo còn lại cùng xin tòa xem xét những cống hiến của họ trong công tác để giảm hình phạt.

Chiều 27/10, sau khi xem xét toàn bộ vụ án, HĐXX đã công bố bản án đối với các bị cáo từng là quan chức ngành đường sắt Việt Nam lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ đã tuyên án các bị cáo.

Theo đó, bị cáo Phạm Hải Bằng (SN 1969, nguyên Phó Giám đốc BQL các dự án đường sắt (RPMU) - Tổng Công ty Đường sắt Việt Nam) bị tuyên phạt 12 năm tù; Nguyễn Nam Thái (SN 1977, nguyên Trưởng phòng Dự án 3 - RPMU) bị tuyên phạt 11 năm tù; Phạm Quang Duy (SN 1975, nguyên Phó Giám đốc RPMU) bị tuyên phạt 8 năm, 6 tháng tù; Nguyễn Văn Hiếu (SN 1962, nguyên Giám đốc RPMU) nhận mức án 7 năm 6 tháng tù; Trần Văn Lục (SN 1958, nguyên Giám đốc RPMU) bị tuyên 5 năm 6 tháng tù; Trần Quốc Đông (SN 1964, nguyên Phó Tổng Giám đốc Tổng Cty Đường sắt Việt Nam, nguyên Giám đốc RPMU) 7 năm 6 tháng tù.

Theo HĐXX, dù 11 tỷ đồng nhận từ JTC các bị cáo khai đã chi tiêu vào các hoạt động chung của RPMU nhưng việc giao tiền là không phải trên cơ sở tự nguyện nên phải truy thu sung quỹ Nhà nước. Toà kê biên một số tài sản của Bằng, Thái, Hiếu, Đông, để đảm bảo thi hành án.

Bản án xác định, cả 6 bị cáo đã phạm tội Lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ. Vì động cơ cá nhân, lợi ích nhỏ, các bị cáo có hành vi sách nhiễu để yêu cầu nhà thầu JTC nhiều lần đưa tiền. Các bị cáo chưa kiểm soát chặt chẽ, tài liệu do nhà thầu Nhật Bản này cung cấp nên sản phẩm không đạt yêu cầu nhưng vẫn tiến hành giải ngân cho nhà thầu.

Theo tòa, hành vi của các cựu quan chức đường sắt này đã quy định luật phòng chống tham nhũng, xâm phạm tài sản người khác, gây ảnh hưởng quan hệ giữa Việt Nam - Nhật Bản và với các nước khác dù trực tiếp hay gián tiếp.

Đại Trí