Tay không làm BOT nghìn tỷ?

Từ khi xây dựng dự án cho đến nay, vốn chủ sở hữu thiếu gần 300 tỷ đồng tiền vốn góp nhưng chủ đầu tư vẫn thu phí khiến dự án BOT Quốc lộ 51 (nối TP Biên Hòa, tỉnh Đồng Nai với TP Vũng Tàu, tỉnh BRVT) gây xôn xao dư luận trong những ngày gần đây.

Theo quy định của Chính phủ, dự án chỉ có thể được thu phí sau khi được quyết toán. Nhưng với dự án BOT Quốc lộ 51, chủ đầu tư là Cty CP Phát triển đường cao tốc Biên Hòa – Vũng Tàu chưa xây đường xong, hồ sơ thanh quyết toán chưa hoàn thành mà phí vẫn thu (từ năm 2012). Cách làm này khiến BOT Quốc lộ 51 này bị dư luận dán mác là “tay không đi làm BOT giao thông”.

Góp vốn chậm

Năm 2009, dự án BOT nâng cấp mở rộng QL51 dài 73,6km qua Đồng Nai và BRVT do Cty CP Phát triển đường cao tốc Biên Hòa- Vũng Tàu (BVEC) làm chủ đầu tư trên cơ sở được Chính phủ và Bộ GTVT giao cho tổ hợp các DN, ngân hàng gồm: TCty Đầu tư phát triển đô thị và Khu công nghiệp Việt Nam (IDICO), TCty Sông Đà và Ngân hàng TMCP Đầu tư phát triển Việt Nam (BIDV) lập thành Cty cổ phần.

Sau 7 năm triển khai, đến nay các cổ đông vẫn chưa góp đủ số vốn của chủ sở hữu. Theo đó, dự án có tổng vốn đầu tư hơn 3.300 tỉ đồng vốn vay chiếm 90%, vốn chủ sở hữu 10%, nhưng từ khi xây dựng dự án cho đến nay, các cổ đông vẫn chưa góp đủ vốn chủ sở hữu. Cụ thể, đến tháng 7/2015, thì IDICO (nắm giữ 49% vốn điều lệ) mới góp được 106,5 tỷ đồng/857,5 tỷ đồng phải góp; DIC (giữ 25% vốn điều lệ) nhưng chỉ góp được 23,7 tỷ đồng/437 tỷ đồng phải góp; Cty Thái Ninh (giữ 26% vốn điều lệ) nhưng cũng chỉ góp được 23,7 tỷ đồng/455 tỷ đồng phải góp. Việc chậm trễ góp vốn này hoàn toàn vi phạm luật DN.

Tuy nhiên, trong khi chưa góp vốn đủ trong 3 tháng theo luật định thì bất ngờ ngày 19/8/2015, Cty BVEC đã chuyển trả lại cho IDICO 50 tỷ đồng trong số tiền vốn góp của IDICO. Do đó, vốn góp của IDICO vào dự án BOT QL51 xuống còn 56,5 tỷ đồng. Trao đổi với báo chí, ông Nguyễn Văn Đạt – TGĐ IDICO khẳng định Cty không hề xin rút vốn và không hiểu vì sao BVEC trả lại vốn góp. “Dự án BOT QL51 chính thức thu phí từ năm 2012, nhưng cho đến nay BVEC vẫn đang nợ 4 nhà thầu là các Cty con của IDICO số tiền khoảng 150 tỷ đồng” – ông Đạt cho biết thêm. Còn Cty Cường Thuận – IDICO một nhà thầu khác trong dự án BOT QL51 cũng cho rằng, BVEC đang nợ khoảng 300 tỷ đồng. Phía BVEC không trả lời vì sao trả lại 50 tỷ đồng vốn góp của IDICO nhưng thừa nhận BVEC đang nợ các nhà thầu.

Như vậy, tính đến tháng 8/2015, vốn điều lệ mà 3 bên IDICO, Cty Thái Ninh, DIC mới chỉ dừng ở con số rất khiêm tốn là 104,05 tỷ đồng. Điều khó hiểu là tại sao sau 4 năm đi vào khai thác, thu phí, các bên chỉ mới góp 104,05 tỷ/ 1.750 tỷ đồng đăng ký ban đầu? Ngày 7/4/2015, nghị quyết của HĐQT BVEC yêu cầu các bên phải góp đủ 600 tỉ đồng (tương ứng 15% tổng vốn dự án) nhưng cho đến nay các bên chưa thực hiện.

Việc thay đổi nhà đầu tư liên tục tại dự án này cho đến nay vẫn chưa được phép của Chính phủ, Bộ GTVT theo quy định của hợp đồng BOT này.

Chuyển nhượng vốn chóng mặt

Một vấn đề nổi cộm khác là trong 4 năm qua, dự án này có sự thay đổi cổ đông liên tục. Mới đây, Bộ GTVT tiến hành kiểm tra rà soát dự án này đã phát hiện ra nhiều khúc mắc, nhập nhằng trong quá trình chuyển nhượng vốn giữa các cổ đông.

Từ ba nhà đầu tư (NĐT) ban đầu trong hợp đồng BOT QL51 ký năm 2009 gồm TCty Đầu tư phát triển đô thị và KCN Việt Nam (IDICO), TCty Sông Đà và Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV), đến tháng 7/2015, có 2 NĐT “biến mất” là TCty Sông Đà và BIDV, thay vào đó là 2 NĐT mới là TCty CP Đầu tư phát triển xây dựng (DIC) và Cty CP xây dựng và thương mại tổng hợp Thái Ninh (Cty Thái Ninh). Trong đó, IDICO đang muốn thoái 100% vốn Nhà nước, còn DIC cũngchuyển nhượng cổ phần cho NĐT còn lại là Cty Thái Ninh.

Cụ thể, tháng 9/2014, DIC – đơn vị nắm 51% vốn nhà nước và là cổ đông nắm giữ 25% vốn điều lệ trong dự án BOT QL51 bất ngờ chuyển nhượng cổ phần và quyền góp vốn cho Cty Thái Ninh. Không chỉ vậy, DIC còn ưu ái bán trả chậm phần vốn của mình cho Cty Thái Ninh. Sau đó, DIC nêu vì lý do khách quan nên tạm dừng hợp đồng chuyển nhượng. Đầu tháng 3/2016, ông Nguyễn Thiện Tuấn -Chủ tịch HĐQT DIC có công văn gửi BVEC và Cty Thái Ninh thông báo tiếp tục thực hiện hợp đồng chuyển nhượng này.

Không chỉ DIC mà IDICO cũng muốn thoái vốn. Mới đây, IDICO có báo cáo đề nghị Bộ Xây dựng chấp thuận cho IDICO thoái 100% vốn tại BVEC. Lý do được IDICO đưa ra là dự án đầu tư mở rộng quốc lộ 51 do BVEC thực hiện từ đầu năm 2008 đến nay chưa phát huy hiệu quả, chưa có lợi nhuận chia cổ tức, đồng thời đơn vị đang tập trung nguồn vốn thực hiện đầu tư các dự án trọng điểm khác do đó nguồn vốn tham gia góp vốn điều lệ của IDICO tại BVEC gặp khó khăn. Ngày 19/2/2016, Bộ Xây dựng có công văn 282/BXD-QLDN do Thứ trưởng Bùi Phạm Khánh ký yêu cầu IDICO xây dựng phương án thoái vốn, xem xét ưu tiên mua cho Cty Thái Ninh.

Trước công văn chỉ đạo này, ông Nguyễn Văn Đạt chia sẻ với báo chí rằng: “Phần vốn của IDICO phải được thực hiện đấu giá công khai theo đúng quy định. Đã đấu giá thì không thể có ưu tiên được. Tôi không hiểu ưu tiên là gì”. Ông Đạt cũng khẳng định không thể làm sai luật được.

Nếu theo các hợp đồng chuyển nhượng này, Cty Thái Ninh (có địa chỉ số 95 Đặng Văn Ngữ – Đống Đa, Hà Nội) sẽ nắm nguồn vốn nhà nước tại IDICO và DIC trong dự án BOT QL51. Được biết, việc thay đổi nhà đầu tư liên tục tại dự án này cho đến nay vẫn chưa được phép của Chính phủ, Bộ GTVT theo quy định của hợp đồng BOT này.