Nghiên cứu mới cho thấy chứng xơ vữa động mạch rất phức tạp và khó truy tận nguồn gốc, chứ không chỉ do cách ăn uống không lành mạnh trong thời hiện đại.
Nghiên cứu mới cho thấy chứng xơ vữa động mạch rất phức tạp và khó truy tận nguồn gốc, chứ không chỉ do cách ăn uống không lành mạnh trong thời hiện đại.
Từ lâu, giới bác sĩ luôn cho rằng tình trạng xơ vữa động mạch, có thể dẫn đến đau tim và đột quỵ, là căn bệnh của thời hiện đại, gây ra bởi thói quen hút thuốc lá, dùng thực phẩm nhiều chất béo và lười vận động. Tuy nhiên, kết quả nghiên cứu cho thấy tình trạng xơ vữa động mạch có lịch sử lâu đời, chứ không phải mới xuất hiện gần đây do lối sống thiếu lành mạnh của con người thế kỷ 20, 21. Báo cáo mới cho thấy các chuyên gia đã phát hiện các động mạch, hoặc phần còn lại của động mạch, trong các xác ướp gần 4.000 năm tuổi; và một số bác sĩ cho rằng phải xem xét lại luận điểm trước nay về nguyên nhân gây ra bệnh tim mạch.
Ở thời hiện đại, người ta cho rằng dùng thực phẩm nhiều chất béo có thể gây ra xơ vữa động mạch. Ảnh: Shutterstock
Những xác ướp bệnh tim
Trong cuộc nghiên cứu, hơn 1/3 trong số 137 xác ướp được đẩy qua máy quét CT đã bị tình trạng vôi hóa động mạch, cho thấy các động mạch đã cứng dần. Đối tượng được phân tích là những xác ướp đến từ khắp nơi trên thế giới, từ Ai Cập - nơi thi hài của các vị vua được ướp giữ xác, đến Peru, miền tây nam nước Mỹ, đảo Aleutian gần Alaska - nơi di hài được tự nhiên ướp xác trong điều kiện không khí khô. Trong những báo cáo trước đó, các chuyên gia cũng phát hiện tình trạng xơ cứng mạch máu và chứng viêm khớp ở “Người Băng”, xác ướp nổi tiếng 5.300 năm tuổi được tìm ở dải Alps vào năm 1991. Ở một số trường hợp, xơ vữa còn bám trụ bền bỉ trong cơ thể hơn cả động mạch của đối tượng.
Lâu nay, giới khoa học gia luôn cho rằng những chế độ ăn của các nền văn hóa cổ đại quá lành mạnh nên khó có thể gây ra xơ vữa động mạch. Do đó, họ không hiểu tại sao tình trạng bệnh tật này là phổ biến như vậy ở thời đại tiền công nghiệp. Phải chăng xơ vữa động mạch là một phần của quá trình lão hóa tự nhiên? Hoặc có thể người sống thời đó, tức trước khi phát minh ra kháng sinh và lý luận về vi khuẩn/vi trùng, phải đánh vật với tình trạng viêm nhiễm kinh niên do bị nhiễm trùng thường xuyên. Ví dụ, người bị bệnh viêm nhiễm như viêm khớp mạn tính và bệnh lupus, có khuynh hướng phát triển xơ vữa động mạch sớm hơn bình thường từ 10 đến 15 năm.
Các nhà nghiên cứu ghi nhận rằng cuộc sống thời xưa có thể hết sức khó khăn đối với sức khỏe của động mạch. Khi con người sống vào thời trước khi có thuốc lá và khói công nghiệp, họ thường nấu ăn trên lửa đốt bằng nguyên/nhiên liệu. Ở đảo Aleutian, cư dân đốt lửa và sưởi ấm những ngôi nhà dưới đất của họ bằng đèn cháy bằng dầu làm từ hải cẩu và cá voi, vốn tạo ra một lượng bồ hóng cao. Bên cạnh đó, báo cáo cũng chỉ ra rằng xác ướp đàn ông và đàn bà cũng có cùng lượng vón cục trong máu. Tuổi của các đối tượng dao động từ 2 tuổi rưỡi đến hơn 60 tuổi, với độ tuổi trung bình là 36. Xác ướp cao tuổi bị tình trạng xơ vữa mạch máu nặng và nhiều hơn. Điều này cho thấy có thể người lớn tuổi có nhiều thời gian để tích tụ các vón cục trong động mạch. Đồng thời, tình trạng trên có thể là dấu hiệu của một sự cải thiện chất lượng trong chế độ ăn, theo đồng tác giả nghiên cứu Jagat Narula, giáo sư của Trường Y Icahn.
Các tác giả của nghiên cứu quy mô, đăng trên chuyên san The Lancet, bày tỏ đã thật sự sốc trước phát hiện của mình. Việc tìm thấy xơ vữa trong mạch máu người cổ đại cho thấy hiện tượng này có thể là một phần của quá trình lão hóa, hoặc giới chuyên gia đã bỏ qua một điểm quan trọng nào đó trong chuỗi lý do hình thành tình trạng xơ vữa động mạch, theo đồng tác giả Gregory Thomas, Giám đốc Y khoa Viện Chăm sóc tim mạch ở Long Beach, California (Mỹ). Họ kết luận nguy cơ mắc chứng xơ vữa động mạch có thể là tác động tổng hợp từ môi trường, lối sống và gien di truyền.
Tụ Yên
theo TNO