Những giá trị truyền thống của gia đình như bữa cơm sum họp, ngày giỗ chạp, lễ hội truyền thống hay văn hóa ứng xử nơi công cộng dường như đang dần bị giới trẻ lãng quên. Phải chăng nhịp sống công nghiệp hiện đại đã khiến các bạn trẻ thờ ơ với những truyền thống tốt đẹp của gia đình và rộng hơn là văn hóa truyền thống của dân tộc.
Những giá trị truyền thống của gia đình như bữa cơm sum họp, ngày giỗ chạp, lễ hội truyền thống hay văn hóa ứng xử nơi công cộng dường như đang dần bị giới trẻ lãng quên. Phải chăng nhịp sống công nghiệp hiện đại đã khiến các bạn trẻ thờ ơ với những truyền thống tốt đẹp của gia đình và rộng hơn là văn hóa truyền thống của dân tộc.
Đâu rồi những bữa cơm nhà?
Trong thời hiện đại, teen bị cuốn đi theo chuyện học hành, sáng học, chiều học, tối chỉ ăn qua loa rồi học tiếp. Hầu như các bạn đều chọn cách ăn uống tiện lợi như: ăn ở cửa hàng, các tiệm hay thức ăn nhanh… mà không còn chú tâm đến các bữa cơm gia đình nữa. Bố mẹ thì lao vào làm việc, kiếm tiền, cống hiến…
Những bữa ăn sáng, ăn trưa, các thành viên trong gia đình đều “tùy nghi di tản”. Thậm chí có gia đình, bữa ăn tối được chia thành hai ba đợt, sau những hoạt động không cùng thời gian biểu của bố đi đánh tenis, mẹ tập yoga, con đi học tiếng Anh… Xem truyền hình thì cũng mỗi người ngồi một nơi, với một kênh yêu thích riêng. Chính cách sống này đã khiến không ít bạn trẻ trở nên cô đơn ngay trong ngôi nhà của mình. Khoảng cách giữa con cái và cha mẹ ngày càng lớn hơn.
Đâu rồi những bữa cơm gia đình
Tiến, sinh viên năm thứ hai Đại học Xây dựng là một trong những trường hợp như vậy. Tiến chia sẻ, mọi sinh hoạt cá nhân của bạn đều diễn ra trong phòng riêng – thế giới riêng, nơi mà bố mẹ hầu như chẳng bao giờ đặt chân vào: “Bố mẹ tớ đi làm cả ngày, bận bịu về đến nhà cũng nghỉ luôn.
Là con trai nên đi học về phần lớn thời gian tớ ở trong phòng. Việc nhà cũng không phải động tay chân vào, vì nhà có người giúp việc rồi. Thi thoảng, bố mẹ cũng có hỏi han về chuyện học hành. Nhiều người bảo như thế là buồn nhưng tớ quen rồi nên chẳng có gì phàn nàn. Bây giờ lại thấy tự do, thoải mái”.
Hay Phương ( THPT Ngô Thì Nhậm) chia sẻ :"Năm nay là năm cuối cấp, mình phải đi học thêm thường xuyên, nhà xa nên giữa các buổi học cứ phải ra quán ăn cạnh trường ngồi ăn cơm một mình. Buồn lắm. Muốn được về nhà ăn cơm, rồi nghe đứa em kể chuyện ở lớp, ngồi nói chuyện với bà mà không được, đành phải chấp nhận thôi.”
Nhưng cũng có một đại bộ phận teen lơ là cơm nhà vì nhịp sống hối hả ngày một thú vị và náo nhiệt đã cuốn các bạn theo những thú vui, hiếm khi có được một bữa cơm gia đình đúng nghĩa như tâm sự của cô Hương, phụ huynh của một bạn: “Con gái cô chẳng mấy khi ăn cơm nhà, nó bảo ăn ở ngoài cho tiện mà vui. Chẳng biết là béo bổ gì, toàn đồ ăn nhanh, quà vặt. Lâu rồi thì cũng quen, không muốn nhắc thêm nữa.”
Xã hội phát triển, cuộc sống ngày càng bận rộn, những ngày gặp mặt đoàn tụ đại gia đình cũng khan hiếm hơn. Thậm chí, những ngày giỗ chạp hay thượng thọ ông bà, teen cũng không “lưu vào bộ nhớ” và càng thờ ơ trước những ngày kỉ niệm của gia đình.
Tùng ( Sinh viên Đại học Kiến Trúc Hà Nội ) tâm sự: “Từ nhỏ đến giờ mình rất ít khi về quê, đặc biệt trong những dịp giỗ chạp, thường là chỉ bố mẹ mình về nếu bận rộn quá, bố mẹ cũng chỉ gửi tiền cho ông bà, mình hầu như biết rất ít mặt họ hàng, hàng xóm."
….Và những truyền thống dân tộc
Ngày nay, nếu được hỏi rằng phương Tây hay các nước lân cận của Việt Nam có những lễ hội nào, đa số các bạn trẻ đều trả lời rất đầy đủ về các lễ hội đó, cả lịch sử hình thành, ý nghĩa như Valentine, Halloween, Cosplay… Nhưng nếu chỉ cần hỏi ngày Giỗ tổ Hùng Vương là ngày nào thì hẳn ta sẽ thu được rất nhiều câu trả lời khác nhau.
Trò chơi dân gian liệu có còn thu hút giới trẻ
Có lẽ câu trả lời đơn giản hơn chúng ta nghĩ. Bên cạnh cái mới mẻ mà nét văn hóa mới đem tới thì các lễ hội kia chính là nơi mà các bạn trẻ thể hiện cái “ tôi” của mình, cá tính của mình: như trong lễ hội Halloween, các bạn được hóa trang thành các nhân vật mà mình yêu thích, Cosplay cũng như vậy.
Hay trong lễ Valentine, các bạn có vô vàn những cách khác nhau để bày tỏ tình cảm với người mình yêu thương. Còn ở lễ hội dân gian, yếu tố quan trọng hàng đầu là cái chung, cái cộng đồng. Như bản chất, ý nghĩa của mình, lễ hội dân gian là môi trường đề người dân thể hiện sức mạnh cố kết cộng đồng, là nơi để người ta tìm về với cội nguồn, gốc rễ.
Vì vậy, cái “tôi” ở đây không được đề cao. Đến với lễ hội truyền thống, người ta cần phải quên mình đi để hòa nhập vào cái “ta” rộng lớn của cộng đồng.
Hơn nữa, một số đông bạn trẻ đang chạy theo vòng xoáy của “văn hóa tốc độ”. Qua các sự kiện "đáng kinh ngạc" của một bộ phận giới trẻ như bị tung video clip cá nhân lên mạng hay những hình ảnh "shock"...đã làm xôn xao toàn bộ giới trẻ và tốn không biết bao là giấy mực của các loại hình báo chí.
Trong những năm gần đây, ở các thành phố lớn, các khu công nghiệp, đã xuất hiện một lối sống mới của giới trẻ: Những đôi nam nữ sống chung như vợ chồng không có đăng ký kết hôn. Người ta gọi đó là “sống thử”.
Hiện tượng “sống thử” hay còn gọi là “góp gạo thổi cơm chung” đã và đang trở thành một thứ “mốt” trong lối sống của giới trẻ hiện nay, không chỉ trong giới công nhân sống xa nhà mà còn cả ở những sinh viên đang ngồi trên ghế nhà trường.
Lan, sinh viên năm thứ 2 trường Đại học Thương Mại cho biết: “Dãy phòng trọ của em có 10 phòng thì có đến 6 phòng “góp gạo thổi cơm chung”. “Sống thử” đang là một trong những thực trạng của xã hội, nó đang có nguy cơ lan rộng như một “dịch bệnh”.
Giới trẻ và ứng xử nơi công cộng
Có một thực tế không thể phủ nhận là, giới trẻ ngày nay đang ngày càng trở nên tự tin hơn, dám nghĩ dám làm hơn trong mọi lĩnh vực của đời sống xã hội. Mặc dầu vậy, hiện đang tồn tại một bộ phận không nhỏ trong giới trẻ có cách hành xử thiếu văn hóa nơi công cộng.
Đến những nơi đền, chùa linh thiêng, cần sự trang nghiêm, một số bạn trẻ vẫn “diện” những bộ trang phục hở hang, “mát mẻ” và cho đó là cách ăn mặc “sành điệu” khác người. Chuyện các teen bây giờ tóc tai dựng ngược, xanh đỏ... quần áo rách và không đủ che những phần nhạy cảm có ở khắp nơi chứ không riêng gì ở vũ trường, họ sẵn sàng văng tục chửi thề ở mọi nơi mọi lúc.
Phải chăng trẻ không chơi, già ân hận???
Thế nên bây giờ không khó lắm khi thấy các teen ăn mặc hở hang, đi vũ trường, xài thuốc lắc, quan hệ tình dục... những chuyện mà phổ biến tới mức ai cũng cho đó là chuyện bình thường
Hay trong các quán cà phê, quán kem vỉa hè, nơi gặp gỡ quen thuộc của nhiều bạn học sinh, sinh viên, không khó để nhìn thấy những cái gác chân vô tư lên ghế, tàn thuốc lá vẩy tứ tung, các nhóm nam nữ mở hết “âm lượng” mặc sức nói chuyện, nô đùa ầm ĩ, sẵn sàng buông ra những câu bình phẩm khó nghe, thậm chí sẵn sàng chửi thề, văng tục bất chấp sự khó chịu của những người xung quanh.
Vào sân vận động, tới các rạp chiếu phim, nhiều người cảm thấy khó chịu khi tận mắt nhìn thấy bã kẹo cao su dính ở khắp nơi: trên tường, trên các thành ghế, dưới sàn… mà thủ phạm không ai khác chính là một số bạn trẻ thiếu ý thức.
Đến những địa điểm vui chơi công cộng như: công viên, sân tập thể thao của các khối, phố… có nhiều bạn trẻ tụ tập, vui chơi, thư giãn, rèn luyện sức khỏe. Nhưng sau mỗi buổi vui chơi, cuối mỗi buổi tập người ta lại nhìn thấy những vỏ lon nước ngọt, túi đựng đồ ăn vương vãi trên bãi cỏ, dọc các lối đi.
Ở Việt Nam ta, phổ biến và nhức nhối nhất hiện nay là “mốt khoe hàng”, “tự sướng” của giới trẻ. Ban đầu là teen nữ, sau có cả nam đua nhau… “cởi đồ”. Các clip, ảnh được show tràn lan trên mạng, “comment” nhộn nhịp và tán thưởng nhau tung trời với các “mỹ danh”: “hot girl, hot boy”.
Càng chơi càng hăng, nhiều website của các cá nhân được lập ra chỉ để tung các ảnh nóng, clip nóng. Chủ động có, bị động cũng có, không ít các teen phải gánh hậu họa từ trào lưu này. Nhiều teen Việt sau sự cố ảnh nóng đã tự làm mất rất nhiều cơ hội (và thậm chí là không có cơ hội làm lại cuộc đời). Nhiều teen trót dại đua theo việc thể hiện, tung lên mạng clip đi xe máy bằng chân, lạng lách trong giờ cao điểm thậm chí đã bị pháp luật “sờ gáy”.
Và đâu đó những cách ứng xử thiếu văn hóa của một số bạn trẻ vẫn tiếp tục “hồn nhiên” diễn ra.
Cuộc sống ngày càng phát triển, đất nước ta dần hội nhập với thế giới, dần tiếp xúc với nhiều nền văn hóa của các nước phương Tây qua các phương tiện truyền thông hiện đại nên dễ dàng "bắt chước" và "học hỏi" rất nhanh lối sống đến từ các nền văn hóa Tây phương này, vì họ coi đó là hiện đại, là sành điệu,"Tây hóa" mới là thể hiện đẳng cấp. Và các yếu tố truyền thống trong lối sống dân tộc đã dần bị lãng quên.
Làm thế nào để giới trẻ chủ động, tự giác tìm hiểu truyền thống, trân trọng giữ gìn và phát huy những giá trị lịch sử - văn hóa truyền thống - Đó mới là điều quan trọng...
Lê Nho Việt
Theo Vietnamnet