Đa giới tính là gì? 10 câu hỏi xung quanh khái niệm đa giới tính

Một người có thể thể hiện nhiều hơn một giới tính trong suốt cuộc đời mình. Giới tính có thể chồng chéo và phủ nhận lẫn nhau, có thể rất rõ ràng hoặc không, có thể cố định hoặc thay đổi liên tục, thậm chí có thể kết hợp với nhau. Ý tưởng có nhiều giới tính khá mới mẻ với nhiều người, và với một số người thì điều đó thật đáng sợ.

“Đa giới tính” (multigender hoặc polygender) được biết đến như thuật ngữ dùng để chỉ việc một người sở hữu nhiều hơn một giới tính. Đã đến lúc chúng ta nghiêm túc thảo luận về chủ nghĩa “đa giới tính” vượt ra khỏi các định nghĩa thông thường. Dưới đây là câu trả lời cho 10 câu hỏi xoay quanh vấn đề “thế nào là người đa giới tính?”.

1. Trở thành người đa giới tính có khác với trở thành người chuyển giới không?

Câu trả lời là không. Định nghĩa người đa giới tính nằm trong định nghĩa người chuyển giới.

Trở thành người đa giới tính không nhất thiết phải bao gồm bất kỳ sự thay đổi vật lý nào, và một người đa giới tính cũng không nhất thiết phải cảm thấy bất mãn với giới tính họ được ấn định như người chuyển giới bình thường. Có thể nhận diện người đa giới tính bằng giới tính vốn có của họ, tuy nhiên, vì họ còn được nhận diện bằng các giới tính khác nữa, họ vẫn được coi là người chuyển giới.

2. Tại sao lại cần đến sự phân biệt này?

Vì thực tế cuộc sống là vậy. Nhiều người đã trải qua các cảm xúc của hơn một giới tính trong đời và họ xứng đáng được công nhận.

Chúng ta đều có quyền xác định và đặt tên cho những điều chúng ta từng trải qua, nhằm khám phá cũng như khẳng định bản sắc cá nhân mà không bị xâm phạm hay thao túng bởi bất cứ ai. Việc tìm ra một từ giúp truyền đạt chi tiết về đặc tính của chúng ta sẽ giúp ta tự hiểu bản thân tốt hơn, đồng thời giúp người khác hiểu rõ chúng ta hơn.

Khám phá, đôi khi là sáng tạo, một thuật ngữ thích hợp nhất cho mình là hành động chứng minh bạn yêu bản thân, đồng thời góp phần đa dạng hóa nhận thức của xã hội về giới tính.

3. Chủ nghĩa đa giới tính liên quan thế nào đến chủ nghĩa nhị giới truyền thống?

Về cơ bản, chủ nghĩa đa giới tính hoàn toàn chống lại chủ nghĩa phân chia giới tính và xu hướng tính dục thành nam và nữ thông thường. Nền văn hóa truyền thống muốn mỗi người chúng ta chỉ có một giới tính duy nhất – đó là giới tính đã được ấn định về mặt sinh học khi chúng ta sinh ra.

Chủ nghĩa đa giới tính rát khác với chủ nghĩa nhị giới truyền thống..

Một số định nghĩa về đa giới tính chỉ bao gồm hai giới thông thường, ví dụ như “lưỡng tính” gồm giới tính nam và nữ. Một số khác bao gồm một trong hai giới kể trên và không kể giới còn lại. Một số nữa lại bao gồm cả nam, nữ lẫn các giới tính khác, ví dụ như người vô giới hay người liên giới. Ngoài ra còn có cả những định nghĩa hoàn toàn độc lập và không liên quan gì đến hai giới thông thường.

Dù thế nào thì chủ nghĩa đa giới tính cũng không giới hạn con người ở mọt trong hai giới nam/nữ như chủ nghĩa nhị giới truyền thống.

4. Định nghĩa đa giới tính có bao gồm giới tính trung lập, vô giới và giới tính một phần?

Có. Đa giới tính có thể bao gồm bất kỳ loại giới tính nào. Điều này mở rộng định nghĩa đa giới tính sang cả “agender” và “neutrois” – biểu thị người không có giới tính, hay vô giới; lẫn “demigender”- biểu thị người có giới tính một phần, tức là lúc vô giới và lúc lại có nhận dạng giới.

5. Có giới hạn về số giới tính tồn tại ở một người không?

Không. Chủ nghĩa đa giới tính cho phép chúng ta phá bỏ mọi giới hạn về cách chúng ta hiểu bản thân mình. Một người có thể có bao nhiêu giới tính cũng được, tùy theo việc họ nhận ra được bao nhiêu.

6. Tôi nên sử dụng danh từ gì để gọi những người đa giới tính?

Câu trả lời là hãy hỏi trực tiếp họ, và gọi họ bằng bất cứ danh từ gì bạn nhận được. Và hãy sử dụng tất cả những từ mà họ trả lời. Nếu một người đưa cho bạn nhiều hơn một danh từ để gọi, đừng chỉ chọn một và bỏ qua các từ còn lại. Dùng tất cả và dùng từ mà họ thích nhất nhiều hơn.

Đối với một số người có nhận dạng giới trùng với giới tính sinh học, tức là giới tính nam hoặc nữ truyền thống (thường gọi là “cis”), khi nghe người đa giới tính giới thiệu bản thân bằng một hay nhiều thuật ngữ nào đó, họ sẽ phản ứng theo kiểu “sao cũng được”, “tôi không quan tâm”, “chúng đều được cả”. Cần hiểu rằng có thể tất cả các danh từ đó đều giống nhau đối với bạn, nhưng với người khác thì không. Nhiều người đa giới tính không dám công khai chính bởi với người cis thì mọi thuật ngữ ngoài “nam” và “nữ” đều như nhau. Đừng như vậy - hãy để người đa giới tính có cơ hội được định nghĩa một cách chính xác bản thân mình.

7. Đa giới tính là định nghĩa cố định hay vận động?

Có thể là cả hai. Một vài kiểu đa giới tính liên quan đến các nhận dạng giới tính cố định, không thay đổi. Một số khác lại thay đổi liên tục. Một người đang có nhiều giới tính có thể chuyển sang chỉ có một giới tính và ngược lại. Đó chỉ đơn giản là bất cứ điều gì bạn cảm nhận được trong từng thời điểm.

Giới tính cũng có thể thay đổi một cách liên tục, tựa như một dòng chảy. Đó là khi một người trải nghiệm một bản sắc giới tính trong thời gian rất ngắn trước khi chuyển sang giới tính khác. Hiện tượng này thường được gọi là “genderflux” và được đặc trưng bằng sự chuyển biến rất mãnh liệt.

Một người có thể thay đổi giới tính liên tục.

8. Đa giới tính có mang tính đặc thù không?

Điều này phụ thuộc vào định nghĩa đa giới tính đang được đề cập đến trong văn cảnh. Một số giới tính có tính văn hóa cụ thể, bao gồm một vài người đại diện.

Ví dụ tiêu biểu cho việc giới tính có tính văn hóa cụ thể chính là giới tính “Hai tâm hồn” (Two-Spirit gender) của một bộ phận người bản địa Bắc Mỹ. Bởi vì không thể tiếp cận khái niệm này khi không phải là một phần của bối cảnh văn hóa bản địa nơi đây, rất khó để người ngoài tự nhận là Two-Spirit.

Đa giới tính có thể bao gồm nhiều định nghĩa về giới tính khác nhau, vì vậy nếu bất kỳ định nghĩa nào trong số đó được sử dụng ở một nền văn hóa cụ thể thì khi đó đa giới tính sẽ mang tính đặc thù, đặc trưng riêng.

Thực ra vấn đề đặc thù của các khái niệm này rất khó xác định. Giả dụ, “pangender” nghĩa đen tức là người có cảm nhận thuộc tất cả các giới tính. Vấn đề là nếu sử dụng từ “tất cả” cho pangender, tức là sẽ bao gồm cả những giới tính thuộc các nền văn hóa cụ thể mà không thể sử dụng một cách bừa bãi được, như Two-Spirit kể trên chẳng hạn.

9. Liệu người đa giới tính có đang bị áp chế?

Có. Về cơ bản, đa giới tính trái ngược với hệ thống phân loại giới duy nhất của xã hội chúng ta. Điều đó có nghĩa là ít nhất người đa giới tính sẽ bị áp chế về mặt xã hội và tâm lý. Định nghĩa về giới của họ bị coi là vô hình, bị tầm thường hóa, khu biệt hóa và bị loại bỏ.

Họ phải chịu đựng sự kì thị, xúc phạm và thậm chí xâm phạm thân thể. Họ đặt câu hỏi về tính hợp pháp của danh tính họ mỗi ngày. Tùy theo việc bản thân họ là ai, làm gì, sống ở đâu, đất nước nào, chịu ảnh hưởng của nền văn hóa nào... mà sự áp chế có thể khác nhau. Ở vài nơi, thậm chí người đa giới tính còn bị can thiệp về mặt sinh học như tiêm hormone hay phẫu thuật nhằm mục tiêu biến họ trở thành người “có giới tính bình thường”.

10. Một số định nghĩa khác liên quan đến đa giới tính?

Dưới đây là một vài thuật ngữ mà người viết tổng hợp được liên quan đến đa giới tính:

- Pangender: có tất cả các giới tính.

- Amorgender: giới tính thay đổi nhằm đáp ứng người bạn tình.

- Mirrorgender: giới tính thay đổi bằng cách phản chiếu giới của người xung quanh.

- Ambigender: người có biểu hiện ở cả hai giới, đồng thời, cân bằng và không thay đổi.

- Chaosgender: giới tính không thể đoán trước được.

- Demifluid: có nhiều giới tính, trong đó một số cố định còn một số thay đổi.

- Collgender: không phải Pangender, nhưng có quá nhiều giới tính để mô tả.

- Endogender: có nhiều giới tính liên quan đến một cấu trúc giới cụ thể, ví dụ như mascfluid.

- Cyclogender: giới tính thay đổi theo chu kỳ hormone.

- Domgender: có nhiều giới tính, một trong số đó chiếm ưu thế hơn phần còn lại.

- Gendervex: có nhiều giới tính, mỗi giới tính trong số đó đều không xác định được.

Thảo Nguyên (dịch)
Theo ĐSPL, Vietnammoi